مجموعه گنجعلیخان کرمان شامل میدان، بازار، مسجد، حمام، مدرسه، آبانبار و ضرابخانه است که به دستور «گنجعلیخان»، حاکم کرمان در دوره شاه عباس صفوی ساخته شد. مجموعهای که سدههاست در قلب شهر تاریخی کرمان، میزبان گردشگران است.
یکی از زیباترین بخشهای مجموعه گنجعلیخان، حمام است که تاریخ ساخت آن به قرن یازدهم هجری قمری باز میگردد. این حمام تزئینات کاشیکاری منحصربه فردی دارد و در برخی بخشها نقوش انسانی و حیوانی هم به چشم میخورد.
«کسی نداده نشان در جهان چنین حمام»، بیتی است که بر سردر حمام گنجعلیخان به چشم میخورد و به حروف ابجد، تاریخ ساخت حمام را نشان میدهد. با ورود به حمام، راهرویی به چشم میآید که با تغییر مسیر، مانع دید مستقیم به فضای داخلی حمام میشود. این راهرو به سربینه که کارکرد رختکن حمام را دارد، ختم میشود.
بخش اصلی حمام گنجعلیخان که امروزه به موزه مردمشناسی تبدیل شده، اشیایی از جمله تشت، تاس و وسایلی مانند انواع لُنگ، حنا، سدر، سینی، آیینه، شانه و سنگ پا در آن به نمایش درآمده و مجسمههایی در حال کیسه کشیدن و دلاکی هم در این بخش قرار داده شده است.
میدان گنجعلیخان، یکی دیگر از بخشهای مهم این مجموعه است که از سه طرف توسط بازار احاطه شده است. در سالهای آغازین ساخت، میدان گنجعلیخان به مرکز اقتصادی شهر تبدیل شده بود و اجتماعات مردمی نیز در آن شکل میگرفت.
میدان گنجعلیخان علاوه بر ورودیهایی به بازار، مدرسهای دارد که مسجد کوچکی هم برای استفاده طلاب علوم دینی برای آن ساخته شده است. ضرابخانه میدان هم که در ضلع شمالی قرار دارد، امروزه تبدیل به موزه سکه شده است و از کلاه فرنگی روی سقف آن قابل شناسایی است. میدان آب انباری نیز دارد که به نام پسر گنجعلیخان، یعنی «علیمردان خان» نامگذاری شده است.
بازار کرمان به عنوان بخشی از مجموعه گنجعلیخان، مانند بازارهای سایر شهرهای بزرگ ایران، همواره شلوغ و پررونق بوده است. این بازار که در بخش جنوبی میدان قرار گرفته، به بازار زرگری منتهی میشود که با نام بازار قیصریه نیز معروف است.
از آنجا که کاروانسراها، یکی از مهمترین سازههای مرتبط با سفر در ایران هستند، کاروانسرای مجموعه گنجعلیخان هم دربردارنده بخش مهمی از تاریخ سفر در کرمان است. این کاروانسرا در کنار سایر بخشهای مجموعه گنجعلیخان، مقصد جذابی برای مسافران این شهر تاریخی به شمار میرود.
