بند نادری کلات

بند یا سد نادری در شرقي ترين قسمت دژ كلات قرار دارد و فاصله آن تا مركز شهر 4كيلومتر است . ساختمان سد از سنگ ، آجر و ساروج ساخته شده و در حال حاضر آب سد از شكاف عميقي كه در زير سد ايجاد شده است، مي گذرد . ارتفاع آن از بستر رودخانه 25 متر  ( البته ارتفاع آن خيلي بيشتر بوده  حدود 70 متر كه تخريب شده است )  و عرض آن در بالاي سد بيش از 7 تا 12 متر است. در ساخت سد از آجرهای قرمز استفاده شده و سه حفره عمودی هم در دیواره آن دیده می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد دو تا از این حفره‌ها برای کاهش فشار آب و یکی برای تقسیم آن بوده‌اند. دیواره سد حالت نیم‌دایره داشته و فرورفتگی کمی هم در آن دیده می‌شود. این مهندسی نسبتا پیشرفته، نشان می‌دهد مهندسی و ساخت سازه در ایران قدیم بسیار پیشرفته و دقیق بود. چون خرابي زيادي به سد وارد نيامده امروزه هم با مخارج مختصري قابل مرمت است واگر بصورت اوليه درآيد از هدر رفتن آب ها ي بهاره و فصول ديگر جلوگيري مي شود و به مصرف كشت و زرع مي رسد. شايد ايجاد اين سد مستحكم براي اين بوده كه قسمتي از صحراي تركستان و آباديهاي مجاور و پايين دست را كه قسمتي از آن ها امروز جزيي از تركمنستان است، آبياري كند . دوره تاريخي ساخت بند با توجه به مصالح و نوع معماري سلجوقي تاريخ خورده است كه در دوره افشاريه مرمت و توجه بيشتري به آن شده است  و تا دوران مشروطه كه مجد الا سلام كرماني آن را ديده كاملآ سالم بوده است . در دوره هاي بعد هم از آن استفاده مي شده است. برخی از محققان نیز بر این باورند که این سازه مربوط به دوره گورکانی (الغ بیگ پسر شاهرخ گورکانی)است. سد نادری در سال ۱۳۴۶ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.