یزد را استانی خشک و بیابانی میدانند با آفتابی سوزان و میزان بارش سالیانه پایین. اما همین سرزمین آفتاب، ییلاقاتی دارد در دامنه کوه با رودهای پر آب و کوچه باغهایی با درختان انار و پسته که به این کویرِ خدا زیبایی دو چندانی میبخشد. یکی از این اماکن خوش آب و هوا که هم کوه دارد و هم دریاچه، مهریز است.
در 40 کیلومتری یزد کوهی وجود دارد به نام شیرکوه و چشمهای به نام غربالبیز. مگر نه اینکه در ایرانِ کویری هرکجا که آب باشد، آبادانی میشود و شهر و شهرستانی بوجود میآید؟ نقش چشمه غربالبیز در مهریز اینگونه بوده است. چشمهای دارد که آب آن از ارتفاعات شیرکوه نشأت میگیرد. همین آب گوارا مردم را به دور خود جمع کرد، خانهای ساخته شد، بعد شهری و تمدنی که قدمتش به زمان اشکانیان بر میگردد.
در 10 کیلومتری مهریز در روستای"مدوار" فرورفتگی طبیعی وجود دارد که هر سال در فصول پر باران، آبی زلال از کوههای اطراف به آن سرریز و به صورت دریاچه طبیعی تبدیل میشود. علت نامگذاری آن به غربالبیز این است که حفرههای متعددی در دامنه کوه قرار دارد که هنگام بارش باران آب از آن جوشیده، از کوه سراریز و در همان فرورفتگی چشمهای بزرگ به وجود میآورد، این حفرهها را شبیه به غربالی میدانند که آب از آن خارج میشود و به وسعت 40 متر مربع پراکندهاند. از ویژگیهای این چشمه، آبی زلال و گواراست که طی سالها و قرنها از کیفیت آن کاسته نشده است.
در کنار این چشمه قدیمی تمدنی قدیمیتر نیز وجود داشته، تمدنی که باستانشناسان طی کاوشهای 75 روزه در سال 2000 میلادی، قدمت آنرا به دوره اشکانیان نسبت میدهند. کشف 35 گور در زمینی به مساحت 2000 متر که به صورت جنینی و رو به شرق دفن هستند، وجود ظروف سفالي و سنگي و زينتآلات كوچك در اين گورها که نشانه اعتقاد افراد ساكن در اين ناحيه به زندگي پس از مرگ است، نوع قرار گرفتن این ظروف در قبرها و سفالهای مکشوفه تأییدی است بر این که قدمت این منطقه به زمان اشکانی میرسد.
باستانشناسان در این کاوش 75 روزه موفق به کشف بقایای بنایی در جنوب غربالبیز شدند که قديميترين بقاياي باستاني در استان يزد است. مصالح اصلی به کار رفته در این بنا خشت خام بوده و در مواردی برای استحکام بیشتر از سنگ نیز استفاده شده است. این بنا در محوطهای ذوزنقهای شکل به مساحت 2200 مترمربع بنا شده که دارای دو ورودي يكي در شمالشرقي و ديگري در شمالغربي است. ورودي شمال شرقي بيشتر جنبه رسمي داشته و تا آخرين مراحل استفاده از بنا كاربرد داشته است. ورودي غربي كه احتمالاً به افراد عادي اختصاص داشته ظاهراً در آخرين مراحل استفاده از بنا عمداً مسدود شده است. بخش اصلي بنا در جنوب آن واقع است و شامل دو ايوان، دو راهرو در طرفين، و اتاقي كوچك در عقب است و با حصاري ضخيم محصور شده كه سطح بيروني آن از سنگ بوده است.
این محوطه باستانی با چشمه قدیمی با داشتن هوایی مطبوع یکی از تفرجگاههای بزرگ و مهم مردم استان یزد است که در روزهای تعطیل مملو از مسافران و گردشگران میشود. چند سالی است محوطه سازی زیبایی اطراف این چشمه شکل گرفته با امکاناتی که راحتی را برای مسافران به ارمغان آورده است.