استان زنجان از دیرباز مسکن ایلات و طوایف مختلفی بوده است. هر کدام از این ایلات و گروه­ های جمعیتی دارای آیین­ ها و رسوماتی بودند که در آثار و صنایع ­دستی آنها انعکاس یافته است. از آنجا که این هنر­ها برگرفته از ذهن خلاق سازندگان آن بود در خدمت باورها و اعتقادات آنها بوده و تلاش داشتند که اشکالی ترسیم کنند که بخشی از این جهان بینی و زیست محیط اطرافشان را با آن انتقال بدهند. یکی از این هنرها قالی ­بافی بوده است.

قالی زنجان به­ دلیل عواملی از جمله کیفیت پایین رنگ و پشم و بافت درشت و ضخامت آن کمتر توجه پژوهشگران و تجار را به خود جلب کرده است. این دور ماندن از تحولات بیرونی سبب گشته تا نقش ­ها و طرح­ های این قالی که عمدتاً ذهنی، فلکلور و برگرفته از رسوم، سنت­ ها، آیین ­ها و زیست بوم بافندگان بوده است و سابقه آن به گذشته ­های دور پیش اسلام می ­رسد امروزه همچنان تداوم داشه باشد. امروزه ما آنها را با نام ­هایی چون دهجلال، شاهبلاغی، بیدگنه، قلتوق، افشار و غیره می­ شناسیم. در میان این نقش ­ها و در ترکیب با طرح ­های شکسته نقش­ هایی وجود دارد که به آیین­ های پیش از اسلام دلالت داشته که با گذشت زمان و تغییرات فرهنگی، دینی و مذهبی ویژگی نمادین خود را از دست داده و جنبه ­ی زیبایی ­شناختی پیدا کرده ­اند. مهم ترین آیین تاثیرگذار بر نقوش بافته­ های ایلات زنجان آیین کهن مهر است. رنگ زمینه ­ی فرش ­های استان زنجان عمدتاً لاکی است. مرغوب ترین نوع فرش ­های این منطقه مربوط به محلی به ­نام بیدگنه است. این فرش­ ها با ظرافت و دقت تمام بافته می­ شوند و جنبه­ ی صادراتی دارند و در کشور آلمان از شهرت خاصی برخوردار بوده است. رنگ پشم­ هی این منطقه که عموماً توسط بافندگان رنگرزی می­ شود از ثبات قابل توجه ی برخوردار است. این صنعت عموماً به زنان اختصاص دارد. نقوش قدیمی بیدگنه دو طرح معروف حاج اورنگی (واگیره­ای که حاجی ساخته است) و دیگری نقش چهارگات یا همان چهارقطع است. نقش ­مایه ­های قالی­­ های زنجان عبارتند از: 1-  منظم و هندسی؛ 2- متقارن؛ 3- مرکب، که از نقوش ویژه­ ای که هویت مستقل دارند گرفته شده­ اند؛ 4-  حاشیه ­ای (به­ شیوه نگاره­ سازی است و به­ صورت پروخالی قرار دارند، که البته در سراسر متن قالی قرار می­ گیرند. مانند گل­ قطاری) 5- تصویری (انسان یا حیوان) 6- نباتی یا گیاهی 7- گوشواره ­ای یا بته­ جقه­ ای. روش­های بافت در زنجان با توجه به یگانگی زبان و فرهنگ و ریشه ­های قومی ساکنان این مناطق شباهت­های فراوان و تردید­ناپذیری با بافته­ های آذربایجان دارند.