قلعه بابک ، دژی است بر فراز کوهی در نزدیکی شهر «کلیبر» در استان آذربایجان شرقی که به «بابک خرمدین»، مبارز ایرانی که پس از «ابومسلم خراسانی» بر علیه عباسیان قیام کرد، منسوب است.
این قلعه در ارتفاع 2300 متری قرار گرفته و قدمت آن به دوره حکومت ساسانیان باز میگردد. «سعید نفیسی»، تاریخ نگار و نویسنده معاصر، به بقایای قلعهای در بیست و یک فرسنگی اردبیل اشاره میکند که به «قلعه جمهور» هم مشهور است. از دیگر ادیبان و نویسندگانی که از قلعه بابک نام برده است، میتوان به «احمد کسروی» اشاره کرد که از عنوان «بذ» در جنوب رود ارس، در دل قره داغ کنونی و شمال شهر اهر، اندکی مایل به شرق نام برده است.
پیش از دوره ساسانیان، ظاهراً در دوره هخامنشیان، «کادوسیان»، اقوام ساکن کرانه‌های جنوب غربی دریای خزر، در آنجا زندگی می‌کرده‌اند و جنگ‌هایی نیز با هخامنشیان داشته‌اند. به باور تاریخ نگاران، قوم کادوس همان قوم طالش کنونی است. اما با همه اینها پس از دوره ساسانی تا حدود قرن هشتم هجری از «بذ» اطلاعی در منابع تاریخی در دست نیست.
برای رسیدن به بالای کوه و سازه قلعه، باید مسیری نسبتاً دشوار با شیب زیاد را پیمود. پیش از ورود به دروازه قلعه، گذرگاهی باریک قرار دارد. برجهای دو سوی دروازه ورودی، محل استقرار نگهبانها بودهاند. تمهیدات امنیتی برای قلعه طوری اندیشیده شده که به جز همین دروازه، از راه دیگری نمیتوان وارد قلعه شد.
قلعه بابک سازهای چندین طبقه دارد. با ورود به تالار اصلی هفت اتاق اطراف این تالار را احاطه کردهاند که همه آنها به تالار میانی راه دارند.
تنها راه دسترسی به طبقههای بالایی بنا، در سمت شمالغربی دژ و توسط پلکانی امکانپذیر بوده است. همچنین بخشهای دیگری از جمله آبانبار هم در بخش شرقی قرار داشته است. در بخش شرقی دژ تاسیسات دیگری مرکب از اتاق‌ها و آب انبارها ساخته شده است. سقف این آب انبار با طاق جناغی و گهواره‌ای مستحکم شده بودند.
نکته جالب درخصوص مصالح به کار رفته در سازه آبانبار، استفاده از ساروج برای جلوگیری از نفوذ آب باران و برف به فضای داخلی بوده است. بنابراین در فصل بارندگی و با بارش برف، مخزن پر میشد تا در فصل تابستان بتوانند از آب ذخیره شده در آن بهره ببرند.
