دریاچه سفید رنگ حوض سلطان؛ شگفتی در نزدیکی تهران

خط سفید شوره زار از اتوبان تهران قم هم مشخص است. سراب سفید رنگی که از دور دیده می شود همان دریاچه نمک حوض سلطان است. دریاچه ای که مثل یک آینه است و می توان انعکاس ابرهای پاره و آسمان آبی و آنچه خدا آفریده است، در آن دید. دریاچه نمک حوض سلطان  در ۴۰ کیلومتری شمال شهرستان قم و ۸۵ کیلومتری جنوب تهران قرار گرفته و در حاشیه ی اتوبان است. بعد از مجتمع مهتاب و پشت سر گذاشتن اولین تپه ی کنار دریاچه، در کنار تپه ی دوم وارد یک جاده ی خاکی می شوید که به سمت پایین و دریاچه می رود و به عنوان جاده ی اصلی معدن نمک شناخته می شود. اوایل فصل بهار و اواسط پاییز بهترین زمان برای دیدن دریاچه نمک حوض سلطان است. بنابراین اگر به دنبال یک مقصد بکر هستید الان وقتش است که به حوض سلطان بیندیشید. مجموعه قاجاری علی آباد، کاروانسرای سلجوقی سنگی علی آباد، میل و نهایت دریاچه نمک حوض سلطان جاذبه های دیدنی اطراف استان قم هستند که تمام آن را می توان یک روزه دید.

قدم زدن در کاروانسرای قاجاری

عکاس: کبریا حسین زاده 

 زمانی که سیل، راه کاروانسرای حوض سلطان را از میان برد ، راه جدید تهران - قم ساخته شد و در کنار آن مجموعه علی‌آباد شکل گرفت  قدمت کاروانسرای علی آباد به دوران قاجار می رسد. زمانی کاروانسرا بوده اما حالا چند خانواده در آن زندگی می کنند. سردر کاروانسرای علی آباد یکی از خصوصیات این بناست  و به جای آن که جلوتر از دیوارهای اطراف باشد، عقب رفته است. بالای دیواره های این کاروانسرا با اِزاره‌ها، دالبری و ستون‌های کوتاه تزیین شده است. گفته می شود سبک ساختمانی کاروانسرای علی آباد در کاروانسراهای دیگر دیده نشده است.

 یکی از ساکنان کاروانسرا، پیرزنی که در یکی از اتاق‌ها زندگی می‌کند. زمانی خودش و همسرش چوپانی می کردند و بعد از فوت همسر همراه دخترش ساکن بخشی از کاروانسرا می شوند.یک رستوران بین راهی کاروانسرای علی آباد را به دو بخش تقسیم کرده است.  کارکنان داخل رستوران هم در همان کاروانسرا زندگی می‌کنند. بخش شاه‌نشین کاروانسرا جایی برای نمازخواندن مسافران است. آنچه از مابقی کاروانسرا باقی مانده، وضعیت خوبی ندارد اما معماری زیبا و دوام این بنای قاجاری برای هر بیننده ای جذاب است  در گوشه‌ کاروانسرا برج‌هایی به کلاه فرنگی منتهی می‌شود. در محور بنا، قهوه‌خانه و حمام و سمت دیگر، مسافرخانه‌ای برای مسافران درجات بالاتر اجتماعی وجود داشته. در پشت مسافرخانه نیز باغ کوچکی با درخت‌های انار و حوض آب تمیزی وجود داشته اما همه این امکانات مربوط به زمان گذشته بوده و گذر زمان بسیاری از کاربری ها و حتی آب تمیز حوض را هم تغییر داده است.   

از قلعه سنگی قم دیدن کنید

عکاس: کبریا حسین زاده 

روبروی کاروانسرای علی آباد، درست آن دست جاده، خرابه هایی از خشت قرار دارد که درختانی با انارهای شکسته اما شیرین آن را احاطه کرده است؛ درختانی که شاید حکایت از بقایایی از یک باغ انار قدیمی دارد. پشت چند درخت به جا مانده تا چشم کار می کند بیابان است و سایه ای محو از سفیدی دریاچه نمک.  برخی هم از این بیابان برای آفرود استفاده می کنند. مناره ای آجری هم از دور دیده می شود. مناره یا میل در زمان قدیم محل نور و روشنایی بوده اند. در دوران پیش از اسلام مناره یا میل راهنما را جهت راحتی مسافران می‌ساختند. میل ها راهنمایان کاروان‌ها بوده اند که عموما  در کنار راه‌ها و جاده‌ها ساخته می شدند و در تاج آنها آتشی روشن می کردند تا گمگشتگان با دیدن نور آنها در شب‌های تاریک یا روزهای مه گرفته راه را از بی‌راه تشخیص دهند. بیشتر میل‌های ایران متعلق به سده‌های چهارم تا ششم هستند. همگی میل‌ها یک پلکان برای بالا رفتن دارند. میلی که در نزدیکی کاروانسرای علی آباد وجود دارد مرمت شده و پلکان مارپیچ شکل آن با فاصله های زیاد، شما را به ارتفاعی می برد که از آنجا می توان تمام بیان، کاروانسرای سنگی و علی آباد را دید.

سمت راست بنای میل با فاصله ای نه چندان دور بقایایی از بنایی معروف به قلعه سنگی قم هم دیده می شود. قلعه سنگی از کاروانسراهای به جامانده از تاریخ در دل کویر است. این بنا  از دوره سلجوقی و در مسیر شاهراه اصلی شمال شرقی به جنوب غربی ایران به جا مانده  است. گفته می شود از این بنا دوره ای به عنوان کاروانسرا و دوره ای هم به عنوان دژ نظامی استفاده می شده است. سنگ لاشه، ملاط، گِل، آهک و گچ مصالح اصلی این کاروانسرای چهار ایوانی است.

خدا را در اینجا ببینید

بعد از بازدید از گذر تاریخ قم، می توانید مسیر دریاچه قم را پیش  بگیرید. دریاچه حوض سلطان در شمال شرق قم است. دریاچه ای که قطعا با دیدن آن به خودتان می گویید چطور چنین جاذبه ای در اطراف تهران وجود داشته و شما دیدن آن را تا کنون از دست داده اید. 

برای رسیدن به مرکز دریاچه باید از جلوی اتاق نگهبانی معدن نمک عبور کنید.  حوض سلطان ۸۰۶ متر از سطح دریا ارتفاع دارد و آب های روان سطحی منطقه در آن دیده می شود. این منطقه دو چاله ی نمکین را در خود جای داده است که یکی از آنها، چاله ی غربی با نام حوض سلطان است و دیگری با نام حوض مره در چاله ی شرقی، شناخته می شود.

با ورود به دریاچه می توانید انعکاس خودتان، ابرهای پاره و آسمان آبی را در آب ببینید. آینه ای که راه رفتن در آن ممکن است.اطراف دریاچه حوض سلطان هیچ گونه امکانات اقامتی وجود ندارد. همچین به دلیل وجود آب در این منطقه کمپینگ توصیه نمی شود.

گفته می شود «آرتمیا» بومي تنها جانداری است که در دریاچه حوض سلطان زندگی می کند. آرتمیا در واقع میگوی آب های شور است و ارزش اقتصادی بالایی دارد. هوبره، قرقي و كبوتر چاهي،باقرقره، انواع عقاب و انواع دیگر کبوتر و پرندگان مهاجر مثل غاز خاکستری، آنقوت، لک لک، فلامينگوی بزرگ از جمله پرندگانی هستند که در این منطقه زندگی می کنند.

اگر برای بازدید از حوض سلطان رفتید فراموش نکنید که به قوانین طبیعت از جمله آرامش جانورانی که در آن منطقه زندگی می کنند، احترام بگذاریم. با صدای بلند که آرامش حیوانات را به هم می زند، به موسیقی گوش ندهیم. گیاهان اطراف منطقه را از بین نبریم و زباله نریزیم.