استان سمنان

استان سمنان در جنوب رشته کوه البرز و شمال دشت کویر واقع شده و همین مسئله باعث تنوع جغرافیایی قابل توجه این استان شده است. در بخش‌های شمالی این استان می‌توان از جنگل و کوه بازدید کرد و در جنوب آن مناطق کویری جذابی قرار گرفته‌اند.

تاریخچه

استان سمنان جزء مناطق تاریخی ایران است که قرار گرفتن آن در مسیر شرق به غرب و راه ابریشم باعث اهمیت آن در ادوار تاریخی مختلف بوده است. تعداد نسبتا زیاد کاروانسراها در این استان نشانی از این مورد است.

جغرافیا

سمنان در میان بزرگ‌ترین استان‌های کشور رتبه‌ی هفتم را به خود اختصاص داده است. اما با توجه به بیابانی بودن و جمعیت نه چندان زیاد آن، این استان از نظر تراکم جمعیت در رتبه‌های پایانی قرار دارد. سمنان از غرب به تهران و از شرق به استان خراسان رضوی می‌رسد و جاده‌ی تهران-مشهد نیز از آن می‌گذرد، از شمال با استان‌های گلستان و مازندران همسایه است و از جنوب به خراسان جنوبی و اصفهان می‌رسد و با استان قم از سمت غرب و استان خراسان شمالی در شمال شرق نیز مجاورت دارد.

قرارگیری استان سمنان میان رشته کوه البرز و دشت کویر، شرایط جغرافیایی خاصی را در این استان پدید آورده است. در سفر به این استان می‌توان در عرض چند ساعت از کوه و جنگل به کویر رسید.

آب و هوا

 با توجه به شرایط جغرافیایی استان سمنان وضعیت آب‌وهوا در شهرهای مختلف این استان متفاوت است. بخش‌های شمالی استان که در جوار رشته کوه البرز قرار گرفته‌اند آب‌وهوای سردتری دارند و در بخش‌های جنوبی بیشتر آب‌وهوای خشک و بیابانی حاکم است.

شهرستان‌های استان سمنان

استان سمنان از هشت شهرستان سمنان، شاهرود، دامغان، گرمسار، مهدیشهر، آرادان، میامی و سرخه تشکیل شده است که در ادامه به معرفی تعدادی از شهرستان‌های این استان می‌پردازیم.

سمنان

شهر سمنان مرکز استان سمنان است که در فاصله‌ی ۲۱۶ کیلومتری پایتخت واقع شده است و دومین شهر پرجمعیت استان نیز می باشد.

آثار تاریخی از دوران مختلف در این شهر به جا مانده‌اند. دروازه‌ی ارگ سمنان یکی از این بناهاست که قدمتش به دوران قاجار بازمی‌گردد. مسجد جامع سمنان هم یکی از قدیمی‌ترین بناهای این شهر است. بازار سنتی، مسجد امام، قلعه‌ی پاچنار، دارالحکومه و گرمابه حضرت از دیگر جاذبه‌های گردشگری این شهر هستند.

محله‌های اسفنجان، شاهجو، ناسار، لتیبار، زاوغان، کوشمغان و کدیور تعدادی از محله‌های قدیمی شهر سمنان هستند.

شاهرود

شاهرود عنوان پرجمعیت ترین شهر استان سمنان را به خود اختصاص داده و جاذبه‌های گردشگری متنوعی را در خود جای داده است؛ از کوه و جنگل و دشت گل تا بناهای تاریخی و مذهبی.

جنگل ابر، چشمه‌ی هفت‌رنگ مجن، دشت آفتابگردان و شقایق کالپوش و کویر رضا آباد تعدادی از جاذبه‌های طبیعی اطراف شهر شاهرود هستند. مزارع آفتابگردان بسیار زیادی در دشت کالپوش قرار دارند که دیدن آنها در شهریورماه بسیار جذاب است. از اواسط اردیبهشت تا اواسط خرداد نیز دشت کالپوش از گل‌های شقایق پوشیده می‌شود. پارک ملی توران نیز در نزدیکی شهر شاهرود قرار دارد که میزبان گونه‌های جانوری ارزشمندی همچون گور ایرانی، یوزپلنگ ایرانی و زاغ بور است.

خانه‌ی یغمایی‌ها و آرامگاه شیخ ابوالحسن خرقانی نیز جزء جاذبه‌های تاریخی شهرستان شاهرود هستند.

روستای قلعه بالا که در همسایگی پارک ملی توران قرار دارد دیگر جاذبه‌ی گردشگری شهرستان شاهرود است؛ روستایی که به صورت پلکانی ساخته شده و در سال‌های اخیر به خوبی آماده‌ی پذیرایی از گردشگران شده است.

شهر کوچک بسطام نیز در فاصله‌ی کمی از شهر شاهرود قرار دارد که میزبان آرامگاه بایزید بسطامی، عارف معروف اهل بسطام، است.

دامغان

شهر دامغان که به تولید پسته معروف است نقاط دیدنی مختلفی را در خود جای داده است.

مسجد تاریخانه که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده، یکی از قدیمی‌ترین عمارت‌های شهر دامغان است.

برج طغرل در نزدیکی روستای مهماندوست، محوطه‌ی تاریخی تپه حصار، آرامگاه پیر علمدار، خانه‌ی تاریخی لطفی، برج چهل دختر و چشمه علی از دیگر دیدنی‌های دامغان‌ هستند.

گرمسار

گرمسار در غرب استان سمنان و در مجاورت کویر قرار گرفته است. دو کاروانسرای قصر بهرام و ده نمک در نزدیکی این شهر قرار دارند. کاروانسرای ده نمک در سال‌های اخیر بازسازی و به اقامت‌گاه تبدیل شده است. معادن نمک یکی دیگر از مقاصد اصلی گردشگران در شهر گرمسار است. خانه‌ی تاریخی باقری‌ها که قدمتش به دوران قاجار بازمی‌گردد از بناهای قدیمی شهر است در سال ۱۳۸۹ به موزه‌ی اقوام گرمسار تبدیل شد.

اقامت‌گاه‌ها

هتل سنگسر، هتل دربند، هتل گوت که مال و هتل جهانگردی برخی از اقامت‌گاه‌های خوب استان سمنان هستند. هتل سنتی خانه گل شهمیرزاد نیز مناسب افرادی است که بیشتر به فضای قدیمی و سنتی علاقه دارند.

اقامت‌گاه‌های بوم‌گردی پرتعدادی نیز در نقاط مختلف استان سمنان احداث شده‌اند. در روستای قلعه‌ بالا که از روستاهای هدف گردشگری است نیز چند اقامت‌گاه بوم گردی وجود دارد.

رستوران‌ها

رستوران دارچین جزء رستوران‌های سنتی شهر سمنان است که غذاهای ایرانی و سنتی در منوی آن وجود دارد. رستوران عمارت بادگیر که در بنایی متعلق به دوره‌ی قاجار برپا شده محیط سنتی و زیبایی دارد. رستوران‌های مجلس افروز و رستوران سنتی باغ شهر از دیگر رستوران‌های خوب شهر سمنان هستند.

رستوران هفت خوان در شاهرود هم کیفیت خوبی دارد و از رستوران‌های معروف استان سمنان است.

غذاهای محلی

ته‌چین گوشت گرمسار یکی از خوشمزه‌ترین غذاهای محلی استان سمنان است. در شاهرود، اسفناج نیز گاهی به ترکیب گوشت، برنج و زعفران اضافه می‌شود و طعم خاصی به این غذا می‌دهد.

سبزی پلو دامغانی یکی دیگر از غذاهای محلی استان سمنان است که با برنج، سبزی، بادمجان و چند ماده‌ی دیگر تهیه می‌شود. چرتمه پلو نیز غذایی مخصوص این استان است که با جگر گوسفند، دنبه، سیر، ماست، نمک و ادویه‌های دیگری طبخ می‌شود.

خورش هویج و پسته که در پخت آن از بادام، گردو و پسته استفاده می‌شود، خلال‌پلو، ته‌چین کشمش و لپه‌ی شهر سمنان و مانی پلوی دامغان هم از غذاهای پرطرفداری هستند که باید طعم‌شان را بچشید.

سوغات

پسته‌ی دامغان جزء معروف‌ترین محصولات کشاورزی استان سمنان است. در شهر شاهرود انواع مختلف انگور کشت می‌شود که اغلب کیفیت بسیار خوبی دارند. شهمیرزاد، از توابع شهرستان مهدیشهر، نیز به گردوهای مرغوبش شهرت دارد.

شیرینی‌های مختلفی نیز در استان سمنان تهیه می‌شود که از میان آنها می‌توان به نان شیرمال اشاره کرد. نان بقسمات، نان چای و نان فتیر (فطیر) نیز در شهرهای مختلف استان سمنان طبخ می‌شوند. نان کاک نیز از شیرینی‌های استان سمنان است که بیشتر در شهر شاهرود تهیه می‌شود.

حلوای سیاه و حلوای کنجدی از دیگر خوراکی‌های محلی استان سمنان هستند.

صنایع دستی

سفالگری جزء صنایعی است که در سمنان قدمتی طولانی دارد و پیشینه‌ی برخی آثار سفالی یافت‌شده در دامغان به حدود دوهزارسال قبل بازمی‌گردد. کارگاه‌های تولید سرامیک و کاشی بسیاری نیز در این استان مشغول فعالیت هستند. چاپ قلمکار، گلیم بافی، جاجیم یافی و نمد از دیگر صنایع دستی استان‌ سمنان هستند.

آداب و رسوم

نوروز مهم‌ترین آیین ایرانی‌هاست و مردم سمنان نیز با مراسمی ویژه نوروز را جشن می‌گیرند. نوروزخوانی یکی از آیین‌های مردم استان سمنان در عید نوروز است. در این مراسم که از چند هفته مانده به نوروز آغاز می‌شود نوجوانان در محله‌های قدیمی به راه می‌افتند و رسیدن بهار را مژده می‌دهند. ساکنان محله نیز از نوروزخوان‌ها با انواع خوراکی‌ها و شیرینی‌های نوروزی پذیرایی می‌کند.

دو روز مانده به سال نو هم مردم مراسمی با عنوان عرفه مرده‌ها برگزار می‌کنند. مردم در این مراسم نانی محلی به نام گولاچ می‌پزند و با بردن آن به قبرستان آن را خیرات می‌کنند.