جشن تیرگان یکی از بزرگ ترین جشن های ایران باستان است که، بنا به سنت، در تیرروز (برابر روزهای باستان) از تیرماه مصادف با سیزدهم تیر، به تقویم زرتشتی برابر با دهم تیرماه در تقویم خورشیدی، همه ساله توسط زرتشتیان در ستایش و گرامیداشت «تیشتـَر» با آیین ها و مراسم ویژه ای برگزار می شود؛ تیشتر ستاره ی باران آور و درخشان ترین ستاره ی آسمان در اعتقادات و فرهنگ ایرانی است که در نیمه ی دوم سال مژده ی باریدن باران را با خود همراه می آورد. جشن تیرگان روز کمان کشیدن آرش کمانگیر، قهرمان اسطوره ای ایران، از فراز البرز برای تعیین مرز ایران و فدا کردن جان خود برای وطن و همچنین روز بزرگداشت مقام نویسندگان در ایران باستان بوده است.
روز برگزاری جشن تیرگان در نزد مردم مناطق مختلف ایران و گاه شماری های گوناگون یکسان نیست: در روز سیزدهم تیرماه این مراسم در دامنه های کوه دماوند در شهر«رینه» لاریجان آمل (استان مازندران) برگزار می شود. در فراهان (استان مرکزی) در روز آغاز تابستان، اول تيرماه، جشنی برای رسیدن گندم و برداشت آن به عنوان نخستین جشن تیرگان ایران و همچنین در استان گیلان با نام «تیرماسینزه» در فهرست میراث معنوی کشور به ثبت رسیده است. در مازندران، طبق تقویم تپوری (تبری یا مازندرانی) جشن تیرگان با نام «تیرماه سیزده‌شو» در شب سیزدهم آبان ماه، در اردهال (کاشان، استان اصفهان) در سیزدهم مهرماه، در مهدی شهر سنگسر (استان سمنان) با نام «تیر مو ای سیزده» در روز ۲۲ آبان ماه و در كاريزات (استان) يزد در روز اول تيرماه با نام «آب، تير، ماهي» برگزار مي شود. ارمنیان اصفهان جشن تیرگان را در روز سیزدهم ژانویه و زرتشتيان كرمان آن را با نام «تير و جشن» در دهه ی دوم تيرماه برگزار مي كنند. در مناطقی از ایران تیرگان را در روز تیر (سیزدهمین روز هر ماه) از ماه فروردین برگزار می‌کنند. در شهرهای دیگری نظیر تهران، شیراز (استان فارس)، کرج (استان البرز) و اهواز (استان خوزستان) این مراسم با توجه به تعطیل نبودن روز جشن تیرگان در تقویم ایران در یکی از ایام تعطیل نزدیک به آن روز برگزار می گردد.
این جشن در کنار آب ها، با شور و هیجان بسیار با مراسمی وابسته به آب و پاشیدن آب بر روی یکدیگر با نام «آب ریزگان» یا «آب پاشان» یا «سرشوران» و آرزوی بارش باران و دوري از خشكسالي همراه است. یکی دیگر از مراسم این جشن «فال کوزه» است. روز قبل از جشن هر یک از افراد شرکت کننده (بیشتر بانوان) درون کوزه ی سفالیِ سبز رنگی به نام «دوله» که پر از آب بوده و روی آن دستمال سبز ابریشمی کشیده شده و در اختیار دوشیزه ی جوانی قرار داده اند، جسم کوچکی مانند انگشتری، گوشواره، سنجاق سر و غیره را می اندازند. کوزه را زیر درختی همیشه سبز گذاشته و در روز جشن، پس از مراسم آبریزان، همه ی افرادی که در دوله جسمی انداخته اند گرد هم آمده و با صدایی بلند به نوبت شعرهایی می خوانند و دوشیزه در پایان هر شعر یکی از اشیا را از کوزه بیرون می آورد؛ آن شعر مربوط به نیت شخصی است که شیء او از کوزه بیرون آورده شده است. «دستبند تیر و باد» یکی دیگر از رسوم جالب این جشن به شمار می رود که با خواندن اشعار خاصي همراه است. در آغاز جشن، پس از خوردن شیرینی، بندی را که از هفت ریسمان با هفت رنگ متفاوت به نام «تیر و باد» بافته شده را به مچ دست بسته و نُه روز پس از آن این بند را باز کرده و در جای بلندی مانند پشت بام به باد می سپارند تا آرزوها و خواسته هایشان را به عنوان پیام رسان به همراه ببرد . به هنگام جشن تیرگان، بنا به فرهنگ و آداب و رسوم خاص مناطق مختلف، کارهای بسیاری نظیر شب نشینی، دید و بازدید، انجام بازی ها و مسابقات محلی، خوردن غذاها و شیرینی های محلی و میوه و گندم، شکستن گردو، آوازخوانی و خواندن اشعار حافظ، شاهنامه و غیره صورت می گیرد.