آرامگاه یعقوب لیث صفاری یکی از اماکن تاریخی و گردشگری شهر دزفول است. شهرستان دزفول از جمله مناطقی است که بناهای آرامگاهی زیادی را در خود جای داده است. بناهای آرامگاهی دزفول به سبک های مختلفی ساخته شدهاند؛ از جمله این آرامگاهها بنایی است که مردم محلی آن را مقبره شاهزاده ابوالقاسم و محققین آرامگاه یعقوب لیث صفاری میخوانند. در معماری اسلامی ایران آرامگاهها از لحاظ تعداد پس از مساجد در رتبه دوم قرار دارند و علاوه بر ویژگی اصلی و کاربردی آنها به عنوان مکانی برای دفن افراد شاخص، منزلت و جایگاهی ویژه در اعتقادات مذهبی عامه مردم دارند. استان خوزستان بهعنوان یکی از دروازههای ورود اسلام به ایران در شکلگیری بناهای آرامگاهی اسلامی جایگاه منحصربهفردی دارد و تعداد فراوانی از این قبیل بناها در استان خوزستان و بهخصوص در شهرستان دزفول ساخته شده است.
قدیمیترین بخش آرامگاه یعقوب لیث در دوره صفویه شکل گرفته است و از دوره قاجار تا دوره معاصر الحاقاتی به بنا و تزئینات آن افزوده و یا بخشهایی از بنا حذف شده است تا شکل امروزی آن را بسازد. این اثر در خارج از محوطه مسکونی روستای شاهآباد و در میان یک گورستان قدیمی واقع شده و پوشش گیاهی اطراف آن شامل درختان کنار(سدر) و بوتهزار است. باتوجه به محوطهسازی در اطراف بنا کف مجموعه بنا پایینتر از سطح محوطه قرار دارد. کارکرد اصلی بنا آرامگاهی و یادمانی است. پلان بنا شامل سه بخش ورودی یا کفشکن، شبستان فرعی و شبستان اصلی است که ضریح در آن قرار دارد. عمده مصالح بنا آجر و سنگ و تزیینات آن شامل کاشیکاری و آجرکاری است. این بنا در سال ۱۳۸۷ خورشیدی با قدمت سلجوقی-قاجار به ثبت آثار ملی ایران رسیده است.
گنبد آرامگاه یعقوب لیث ویژگی بارز و زیبای این بنا است؛ این گنبدها در دیدگاه اهل فن مضرس یا اورچین خوانده میشود. این نوع گنبدها از ویژگیهای غالب بناهای آرامگاهی جنوب و جنوب غربی ایران است که علاوه بر این آرامگاه، در آرامگاه امامزاده رودبند دزفول نیز بهکار رفته است. گنبدهای اورچین به دو دسته گنبد با قاعده ستارهای یا کوکبی و گنبد با قاعده کثیرالاضلاع منتظم تقسیم میشود و گنبد این بنا از نوع گنبد با قاعده کثیرالاضلاع منتظم است. مصالح اصلی در ساخت این گنبد آجر است و از گچ برای تزیین و پوشش آن استفاده شده است. ضریح آرامگاه در زیر گنبد اورچین قرار گرفته است؛ این ضریح از چوب با پنجرههای مشبک فلزی ساخته شده، فاقد صندوقچه و یا سنگ قبر است و محل سنگ قبر با چیدن آجر مشخص شده است. همچنین، ضریح دارای کتیبه ای فلزی از جنس برنج با مضمون آیات قرآن است.
هویت شخص مدفون در آرامگاه در هالهای از ابهام است. برخی از محققان آرامگاه را مدفن شیخ ابوالقاسم بن رمضان میدانند. اما در دیدگاه عموم اینجا مقبره یعقوب لیث، بنیانگذار حکومت صفاریان، است. راجع به اصل و نسب یعقوب لیث در کتب تاریخی روایات مختلفی نقل شده است که برخی از آنها مبتنی بر حقیقت نیست. یعقوب لیث بزرگمردی است که در راه احیا و استقلال ایران سالها با دشمنان این سرزمین به جنگ و ستیز مشغول بود.
آرامگاه یعقوب لیث صفاری حدوداً در فاصله ۱۰ کیلومتری دزفول و در روستایی به نام شاهآباد قرار دارد. برای دسترسی به این جاذبه تاریخی باید جاده دزفول به شوشتر را با وسیله نقلیه طی کرد. در انتهای جاده و سمت راست آن بعد از عبور از منطقه سیاه منصور جادهای وجود دارد که به این روستا و آرامگاه منتهی میشود. از جاذبههای دیگری که در نزدیکی مقبره یعقوب لیث و شهر دزفول قرار دارد میتوان به رودخانه دز، آبشار شوی، روستای پامنار، دریاچه شهیون، صوفی احمد، دره کوه خرسان، دره توبیرون، بافت تاریخی دزفول، پل قدیم دزفول، آسیابهای آبی دزفول، قنات قمش چوقابافان، شهر باستانی گندی شاپور، موزه مردمشناسی، مسجد جامع دزفول و بازار کهن دزفول اشاره کرد.