کوه قیه ماکو نام دیگر آن ساری قیه میباشد، دارای یک کلاهک سنگی با شیب منفی و دیوار بلند ، یکی از جاذبه های گردشگری ماکو است. کوه قیه در قسمت شمالی شهر ماکو در کنار بافت قدیمی شهر قرار گرفته است.
کوه قیه دارای دیواره ای عظیم به طول ۶کیلومتر و ارتفاع ۱۵۰ تا برخی نقاط ۶۰۰ متر میباشد. که این دیواره شمال شهر ماکو را احاطه کرده است. دامنه پر از خانهها و درختهای قدیمی است. یقینا سازه قدیمی با سنگهای کرمی و سفید به همراه دو برج استوانهای بزرگ نظرتان را جلب خواهد کرد که دقیقا زیر کلاهک سنگی خودنمایی میکند. کلاهکی که بزرگترین کلاهک سنگی طبیعی جهان است با شیب منفی ۴۰ درجه که قیه نامیده میشود.
کلاهک سنگی کوه قیه یکی از کاملترین و قدیمی ترین کلاهکهای سنگی در دنیا است، که برای صخره نوردی مناسب است. در این کلاهک سنگی قلعه ای وجود دارد که بنا به کتبیه های موجود در آن، بیش از ۱۰۰۰سال قدمت دارد. قلعه کوه قیه ماکو در سال ۱۰۵۲ ه.ق به دست شاه عباس دوم تخریب شده است. قلعه قبان دارای دیوارهای و برجهای بلندی است و دارای شاه نشین و حمام و زندان بوده است.
حاشیه این قلعه پیر و سرزنده چند محل دیدنی دیگر نیز وجود دارد قبل از رسیدن به قلعه در سمت راست شاهد قطعه سنگهای سفید و خوش تراشی خواهید بود که یک حمام متعلق یه زمان صفوی است. بازدید از این حمام خالی از لطف نیست چرا که حوض کوچک شش ضلعی و آبراههای داخل دیوار همچنان پا بر جا هستند.
مورد دوم عمارتی کاهگلی با در و پنجرههای آبی است که متعلق به یکی از خانهای قدیم (صفرعلی خان) منطقه است، این عمارت بر روی یکی از صخرههای بزرگ و خارج از سایهسار قیه است که پایهها این خانه به جای پی و یا ستون با سنگهایی به سبک قلعه ساخته شده تا با حضور قلعه تناقضی نداشته باشد.
مورد سوم چشمه طبیعی و حوضچه متعلق به این چشمه است که اطرافش را گیاهان و خزههای زیبا تشکیل داده و چون چشمه از بالا صخره در جریان است آبشاری کوچک را به وجود آورده که به صورت قطرهای به داخل حوضچه سرازیر میشود.
یکی دیگر از زیباییهای قلعه قابان(قبان) حضورش در مرکز شهر است که نماد تلفیق تمدن و زندگی چندین هزار ساله با امروز است و همین میتواند دلیل زنده بودنش باشد. دورنمای این قلعه از چنان جذابیتی برخوردار است که مطمئنم قبل از رفع خستگی مسیر، به سویش خواهید رفت. قلعه قابان به قلعه ماکو هم معروف است.
برای رسیدن به دامنه این کوه جالب باید از یکی از قدیمیترین خیابانهای شهر به سمت شمال حرکت کنید که به بازار قدیمی و سپس به قدیمترین محله ماکو میرسید که شیب تندی دارد قطعا متوجه ساختار پلکانی خانههای قدیمیتر خواهید شد.
اهمیت قلعه تاریخی قبان در تاریخ تیموریان و سلجوقیان و قره قویونلوها و صفویان و قاجار بارها ذکر شده است.