سفر به جایگاه خورشید

اورامانات منطقه‎ای کوهستانی در غرب فلات ایران است که هم شامل بخش‎هایی از مناطق کوهستانی غرب ایران و بخش‌هایی از کردستان عراق می‎شود؛ مردم اورامانات یا هورامانات (زبان کردی) کردزبان‌اند و گویشی خاص به نام هورامی دارند که یکی از قدیمی‎ترین گویش‌ های کردی است. این منطقه کوهستانی و پرپیچ و خم است. پر از دره‎های اعجاب برانگیز، کوه‏‌های سر به فلاک کشیده و جویبارها و رودهای کوچک و بزرگ است. بسیاری معتقدند که نام این منطقه به معنای جایگاه خورشید است؛ هور در کردی به معنی خورشید و مان به معنی خانه و جایگاه است. 

در میان پیچ و خم‎های این منطقه کوهستانی، روستاهای بسیاری جای گرفته که از دوران باستان محل زندگی مردمان فلات ایران بوده و آثار بسیار زیادی در این منطقه کشف شده که نشان از قدمت سکونت در این مناطق دارد. روستاهای این منطقه بیشتر پلکانی‎اند و در دامنه کوه شکل گرفته ‏اند؛ یکی از زیباترین و منحصر به فردترین روستاهای پلکانی این منطقه کهن، روستای «اورامان تخت» است که به روستای هزار ماسوله شهرت دارد؛ این روستا هم ساختاری پلکانی دارد و خانه‌ها پشت سر هم و در شیب دره بنا شده‎اند و حیاط هر خانه بام خانه بعدی است. این روستا در منطقه اورامانات، روستایی خاص و منحصر به فرد است هم به این دلیل که روستایی بزرگ و پر جمعیت است و حتی می‏ گویند در گذشته مرکز منطقه اورامانات بوده و هم به دلیل وجود مقبره‎ی «پیر شالیار» (از صوفیان مکتب قادریه) روستایی است که مورد توجه اهالی منطقه است و دوبار در سال میزبان مراسمی است که برای پیر شالیار برگزار می‎شود.

مراسم پیر شالیار

پیر شالیار از پیروان عبدالقادر گیلانی و از بزرگان مکتب قادریه بوده که مردم منطقه اورامانات معتقدند صاحب کرامات ویژه بوده است. در افسانه‎های این منطقه آمده که یکی از این کرامات پیر، شفای شاه بهار خاتون است. شاه بهار خاتون دختر کر و لال پادشاهِ بخارا است که وقتی پادشاه ماجرای کرامات پیر شالیار را می‏ شوند دخترش را به نزد او می‎برد و وقتی کاروان آن‎ها نزدیک اورامان تخت می ‏رسد، گوش‌‏های دختر شنوا و زبانش گویا می‎شود. پادشاه دختر را به زنی پیر شالیار در می‎آورد و جشنی بزرگ در اورامان تخت برگزار می‎شود و مراسم هرساله پیر شالیار هم سالگرد همان روز بزرگ است.   

مراسم پیر شالیار سه روز طول می‏ کشد و علاقه ‏مندان بسیاری دارد و هرساله افراد بسیاری از سراسر ایران برای شرکت در این مراسم به روستای اورامان تخت می‏ روند تا آنجا که برخی سالها به دلیل بازدیدکنندگان بسیار و آنچه که از سوی برگزارکنندگان احترام نگذاشتن به رسوم خوانده می‏شود، این مراسم برگزار نمی‏شود. اما برخی سال‌ها هم این مراسم در کمال شکوه و آرامش برگزار می‏شود. در این مراسم دامدارها دام‎های زیادی را قربانی می‏کنند و  پیروان وعلاقه‏ مندان پیر شالیار دست در دست هم زنجیره‏ای را شکل می‏دهند و دف زنان و وردخوانان در حالتی چو سماع می‏روند و قصایدی در مدح پیامبر اسلام می‎خوانند.