سنگ نگاره تیمره گلپایگان

سنگ نگاره ها هر گونه خط و یا نقش به یادگار مانده از دستان بشر در بستر بی آلایش سنگ ها هستند.سنگ نگاره ها یا هنرهای صخره ای کهن ترین آثار تاریخی به جا مانده از انسانها هستند که به تعبیری می توان آنها را مادر هنر ، خط و فرهنگ ها دانست.با مطالعه بر روی سنگ نگاره ها می توان به سیر تکاملی خط پی برد و به بسیاری از حلقه های مفقوده در تکامل هنری انسانها در گذشته های دور تا به امروز دست یافت. همچنین انسانهای کهن بسیاری از عقاید ،آداب و رسوم و باورهای و شیوه های زندگی خویش را چه به هدف ماندگاری و چه به هدف اعلام به دیگران بر پیکره سنگها نقش می زدند و چه مردمان هنرمندی بودند!

وجود تمدنی کهن ،آب و هوای مناسب ، شکارگاهها ، رودخانه ها ، چشمه های فراوان ، سنگ های مناسب و ... باعث گردید که انسانهای نخستین به هنرنمایی بر روی سنگ های دره ها و کوههای شهرستان گلپایگان بپردازند و اکنون موزه ای بس بزرگ و بی بدیل برای ما به یادگار بگذارند. در شهرستان گلپایگان بزرگترین و کاملترین مجموعه سنگ نگاره ها و نقوش صخره ای ایران از دورانهای کهن زندگی انسانها وجود دارد.از زمان موفقیت بشر در ساخت ابزار شکار و به دنبال آن رام کردن حیوانات برای شکار و پس از آن کشاورزی و کاشت گیاهان و دورانها مختلف پس از آن تا به امروز سنگ نگاره ها و سنگ نوشته های گوناگونی در شهرستان گلپایگان وجود دارد . تنوع بسیار عالی این نقوش گستردگی و فراوانی آن ، تنوع تکنیک های حکاکی ، قدمت آنها و متعلق بودن آن به دورانهای مختلف تاریخی باعث گشته که گسترده ترین نقوش صخره ای ایران در این منطقه قراربگیرد و از این لحاظ بتوان گفت که شهرستان گلپایگان یکی از نخستین سکونتهای بشری در ایران بوده است. تنها در کناره های رودخانه گلپایگان در تنگ غرقاب 21000 مورد نقوش صخره ای شمارش شده است که این تنها یکی از مناطق دارای سنگ نگاره در شهرستان گلپایگان است.

بر روی بوم های سنگی گاهی به نقوشی برمی خوریم که طی دوره های مختلف حکاکی شده است که در بعضی از آنها تا چهار دوره شمارش شده است.در میان سنگ نگاره های گلپایگان نقوش مختلفی می توان مشاهده نمود که هر یک دارای مفاهیم خاص خود هستند(تقریبا 84 نوع نقش مختلف).نقوشی شبیه بزکوهی ،قوچ کوهی ،آهو ، انسان (در حالات گوناگون و با ابزارهای متفاوت) ، اسب ، گرگ ، شیر، شتر یک کوهان و دو کوهان ، پلنگ ، گراز ،گوزن (مارال، شوکا ،زرد ایرانی) ، یوز پلنگ ، گور،مار ،لاکپشت و بسیاری از حیوانات ناشناخته دیگر که از این میان بز کوهی با حدودا 75 درصد نقوش بیشترین تعداد را دارا می باشد. بزکوهی در دورانهای مختلف دارای نمادهای گوناگونی نزد مردم ایران بوده است ؛ نماد آب ، فراوانی نعمت ، زایندگی و ... .لازم به ذکر است که بزرگترین نقش بر روی سنگ نگاره های گلپایگان که بزرگترین نقش در ایران نیز هست بزکوهی ای است که 112 سانتیمتر ارتفاع و 90 سانتیمتر عرض دارد.  در این میان سنگ نوشته هایی با خطوط تصویری ،ایدئو گرام ،سطری ،ایلامی(هندسی) ، پهلوی ،کوفی،کلیمی و عربی و خط فارسی می بینیم که از نظر سیر تکاملی خط از جایگاه بسیار ویژه ای برخوردار است .در تنگ غرقاب گلپایگان با سنگ نوشته پهلوی برمی خوریم که از نظر معنا بسیار زیباست و جای بسی تامل دارد؛در این کتیبه 1500ساله نگارنده نکته ای را متذکر شده است: "این سه چیز را پاس بدارید :   آب ،خاک و آتش ...".

تاریخ ثبت نقش کنده های غرقاب 87/12/25 متعلق به دوره ساسانی  آدرس گلپایگان بخش مرکزی دهستان کنار رودخانه روستای غرقاب

تاریخ ثبت نقش کنده های کوچری 84/5/19 آدرس گلپایگان بخش مرکزی دهستان کنار رودخانه روستای کوچری متعلق به هزاره 3 ق . م