سفر به دوره مادها و اسب‌های عربی
«به دهکده توریستی، تاریخی، درمانی چشمه قل قل خوش آمدید»؛ این تابلوی خوشامدگویی به آبادی آبیاری‌ها و آبناری‌های سریال محبوب «علی‌البدل» همراه مهمانخانه نبات و تابلوی هایپر پرویز که محمود جعفری در نقش پرویز، آن را اداره می‌کرد همه در لوکیشن روستای «ورکانه» همدان قرار دارند؛ روستایی که بسیاری از همدانی‌ها آن را نگین گردشگری روستایی استان‌شان لقب داده‌اند و بازی نور با سنگ‌های کوچه‌هايش، تابلوی نقاشي به يادگار مانده از دوران بسيار قديم را به ذهن متبادر مي‌كند. هرچند که قدمت ورکانه در مقايسه با ديگر روستاهاي قديمي ايران، تنها ۴۰۰ سال است.
«چشمه قل‌قل» علی‌البدلی‌ها یک منطقه گردشگری جذاب در ایران است که میزبان ستاره‌ها و هنرمندانی از سراسر جهان بوده، اما این روستاي خيالي در سریال سیروس مقدم، در واقع مكان‌هايي از چهار روستای «ورکانه»، «شورین»، «اشتران» و «سیمین» در همدان است. استانی که با آب و هوای خنکش جان می‌دهد برای سفری تابستانه؛ اما طبیعت بکر و زیبا و آب و هوا تنها بخشی از وسوسه‌های سفر به این استان غربی کشورمان هستند. برگزاری جشنواره‌هایی مانند آلبالو، زردآلو و جشنواره اسب اصیل عربی می‌توانند انگیزه‌های بیشتری برای سفر به همدان ایجاد کند.
جشنواره اسب اصیل عربی در ورکانه؛ سنگی کنارِ چشمه و کوهستان
همدان میزبان برگزاری جشنواره اسب اصیل عرب است؛ طبق آنچه «هرودوت» تاریخ‌نویس یونانی در كتابش در ارتباط با سفرش به ایران نوشته، در زمان كوروش ۱۶۰ هزار راس اسب در چراگاه‌های سلطنتی همدان و كرمانشاه وجود داشت كه البته به هنگام تصرف این منطقه توسط «اسكندر مقدونی»، تنها ۶۶ هزار راس آن در این منطقه یافت شد. البته او ادعا می‌کند که «نیله» گران‌ترین اسب زمان هخامنشیان در این منطقه پرورش یافته است. با این حساب به نظر می‌رسد تاریخچه پرورش اسب در همدان به دوره هخامنشیان و مادها می‌رسد. اما در دوره معاصر هم «مری لیلی قراگوزلو» نقش موثری در احیای اسب اصیل عرب ایران داشت؛ زنی که بنیانگذار تبارنامه اسب اصیل عرب ایرانی و ثبت آن در سازمان جهانی اسب عرب «واهو» و نیز موسس كانون اسب اصیل ایران بود و زادگاهش ورکانه؛ شاید به همین دلیل باشد که ورکانه هر سال میزبان برگزاری جشنواره اسب اصیل عرب ایران می‌شود.
وركانه، نام خاص و دل‌نشيني هم دارد؛ نامش به زبان کردی یعنی «کنارِ چشمه» و جایش در دل کوهستان است؛ روستا در دامنه جنوبی زاگرس مرکزی قرار دارد و طبیعت خود را هم مدیون کوه‌های همسایه است؛ «سرده»، «سرخ بلاغ» و «قره‌داغ» از سه سو آن را احاطه کرده‌اند. طبیعت برای توازن‌اش در کنار کوه‌ها، دره‌هایی را هم به دامن ورکانه ریخته؛ «یورد صفرخان»، «دره خان»، «تخته سنگ»، «جن دره» و «سوبلاغ» دره‌هایی هستند که در اطراف ورکانه جاخوش کرده‌اند و رودخانه‌های فصلی‌اش را می‌سازند. باغ‌های پرتعداد و چشم‌انداز سبز روستا هم از همین رودخانه‌ها و آب‌های روان‌اش جان می‌گیرند.
اما زیبایی ورکانه تنها به خوش‌ذوقی طبیعت منحصر نمی‌شود. کوچه‌های روستا سنگفرش‌اند و پیاده‌روهایش به چراغ‌های روشنایی مزین شده‌اند تا ورکانه در فهرست آثار ملی ثبت شود و نامش به عنوان منطقه ویژه گردشگری کشور مطرح شود. ورکانه آثاری تاریخی هم در چنته دارد؛ هرچند می‌گویند «درب مسجد» قدیمی‌ترین محله روستاست اما قلعه تاریخی‌اش یعنی «قلعه مهری خانم» یا همان «قلعه اربابی» اثر مطرح آن است. این ساختمان دو طبقه متعلق به مهری خانم ارباب روستا بوده که امروز در ۱۰۰ متری ضلع جنوبی ورکانه قرار دارد. در روزهای برپایی جشنواره اسب اصیل عربی، می‌توانید سری هم به دو اصطبل پرورش اسب ورکانه که قدمت یکی به دوره قاجار و دیگری به دوره پهلوی می‌رسد، بزنید.
چگونه به ورکانه برسیم؟
اتومبیل شخصی: ورکانه در ۲۰ کیلومتری شرق همدان قرار دارد و مسیر دسترسی آن از شهرک بهشتی، روستای «تفریجان»، روستای «یلفان» و باغات «علی‌آباد» می‌گذرد. مسیری بکر و زیبا که «سد اکباتان» هم در این مسیر قرار دارد. از همدان بعد از ورود به بلوار بهشت و رسیدن به اتوبان همدان- ملایر، از خروجی جاده سد اکباتان خارج شوید و مسیر را تا ورکانه ادامه دهید.
پیاده یا دوچرخه: اگر اهل طبیعت‌گردی باشید می‌توانید مسیر همدان به ورکانه را با دوچرخه یا حتی پیاده طی کنید و سری هم به «کوه خورزنه» بزنید. برای رسیدن به این کوه، قبل از آنکه وارد جاده ورکانه شوید، مسیر فرعی از شهرک بهشتی به سمت کوه خورزنه وجود دارد که می‌توانید از آن راه بروید که تقریبا ۳ کیلومتر است.
کجا اقامت کنیم؟
اولین خانه بومگردی همدان در روستای ورکانه راه‌اندازی شده بنابراین گزینه مراکز اقامتی در این روستای تاریخی علاوه بر خانه مسافر و خانه‌های استیجاری شامل واحد بومگردی نیز می‌شود. باتوجه به طبیعت بی‌نظیر منطقه، امکان کمپ و چادر زدن نیز مهیاست. البته بهتر است از امنیت مکانی که چادر می‌زنید مطمئن شوید.
چه بخوریم و چه بخریم؟
آبگوشت، اشکنه، انواع آش از آش کاچی گرفته تا آش دوغ و یخنی در این منطقه طبخ می‌شود و می‌توانید از طعم محلی و خاص آن لذت ببرید. برای خرید سوغات هم خوب است بدانید در گذشته صنایع‌دستی مانند جوراب که از پشم گوسفند بافته می‌شد، به فروش می‌رسید اما این روزها دیگر اثری از آن نیست. اما در عوض با توجه به انبوه درختان گردو در منطقه، گردو در منطقه فراوان است و می‌توانید مرغوب‌ترین گردوی منطقه را از روستای ورکانه بخرید. البته انواع محصولات باغی اعم از آلو و زردآلو و... هم در دسترس است. از نانوایی و آسیاب روستا هم می‌توانید نان داغ و آرد تمیز و سفید بخرید.
آلبالوخوری در دره مرادبیگ
تابستان فصل میوه‌های خوشمزه است و چه چیزی بهتر از برگزاری جشنواره‌ای با همین میوه‌های جذاب! جشنواره آلبالو «دره مرادبیگ» در روستایی تاریخی به همین نام در همدان برگزار می‌شود و می‌تواند در سفر به این استان مقصدی مناسب برای تفریح باشد. برخلاف تصوری که از روستا وجود دارد، از آنجایی که شهر همدان با توسعه و گسترش روبه‌رو بوده، دره مرادبیگ دیگر یک روستا نیست و از دهه ۶۰ به این سو به همدان چسبیده و تبدیل به منطقه بهارستان شده است. با این وجود، ساختاری پله‌کانی و زیبا و حدود ۴۰۰ هکتار باغ میوه دارد که گیلاس و آلبالو بیشترین میزان این باغ‌ها را دربرمی‌گیرد از این رو در تابستان که فصل آلبالو و گیلاس است، میزبان جشنواره آلبالو می‌شود و در کنار همیاری مردم محلی و دهیاری، به جشن و پای‌کوبی و معرفی منطقه می‌پردازد.
باغات آبشینه و جشنواره زردآلویش
جشنواره زردآلوی باغات «آبشینه» هم فرصت دیگری است که هر سال در همدان برگزار می‌شود و بسیار دیدنی و زیباست. این منطقه بالا‌دست سد اکباتان و پایین‌دست رود آبشینه قرار دارد و منطقه‌ای حاصل‌خیز و مملو از باغات وسیع است.
چطور به آبشینه برسیم؟
آبشینه در مسیر جاده همدان-ملایر قرار دارد و اگر جاده خروجی همدان به سمت ملایر را در پیش بگیرید به گفته محلی‌ها حدود ۵ کیلومتر و بر اساس نقشه حدود ۱۱ کیلومتر را طی کنید به آبشینه می‌رسید.
چه بخریم و چه بخوریم؟
با توجه به فراوانی باغات آبشینه، خرید محصولات باغی و کشاورزی یکی از گزینه‌های اصلی این منطقه به حساب می‌آید. البته اگر در زمان برگزاری جشنواره زردآلو به این منطقه سفر کنید، می‌توانید علاوه بر خرید راحت‌تر محصولات باغداران، شاهد برگزاری مراسم‌های موسیقی محلی، بومی و پخت آش نیز باشید و از خدمات ارائه شده بهره بگیرید.
کجا اقامت کنیم؟
از آنجایی که این شهر در نزدیکی شهر همدان قرار دارد، امکان اقامت در مراکز همدان از اقامتگاه‌های بومگردی و خانه مسافر تا هتل یک تا ۴ستاره، هتل آپارتمان و مهمان‌پذیر وجود دارد.
اما به‌جز این چند روستا و جشنواره، همدان زیبایی‌های فراوان دیگری دارد که باید برای دیدن و کشف زیبایی‌هایشان وقت بیشتری بگذارید؛ منطقه‌ای که تاریخش به دوره مادها و پادشاهان آن بازمی‌گردد و به‌عنوان یکی از سه پایتخت حکومت هخامنشیان شناخته می‌شود. جایی که آن را به نام دیاکو و هگمتانه و مامن بابا طاهر و ابن سینا می‌شناسیم.