سفر به صومعه‌سرا؛
اینجا دیاری است که در میان شالیزارها و باغ‌ها محصور شده. شهری که از دل طبیعت جوشیده و همجوار با آن داشته‌هایش را تقسیم می‌کند. هرجا چشم بدوانی کشتزار برنج است و به معنای واقعی می‌توانید افق دیدتان را تا ابد گسترش دهید و آنچه را طبیعت به مردمان هدیه کرده ببینید. به دل طبیعت پای بگذارید و با آن یکی شوید. شاید به همین جهت است که این دیار را صومعه‌سرا می‌نامند. البته هیچ ارتباطی با صومعه‌ای که ممکن است در ذهن شما وجود داشته باشد ندارد چراکه اینجا دیار گیلکان است و در زبان گیلانی سوماسرا نه تنها مکان رویش گلی به همین نام در جوار تالاب انزلی است بلکه دیار عارفان نیز محسوب می‌شود.
با سفر به صومعه‌سرا گیلان می‌توانید از پل‌های خشتی عبور کنید و دل به جاده بسپارید تا به زادگاه میرزاکوچک‌خان و البته عارف بزرگ قرن چهارم و پنجم هجری شیخ عبدالله صومعه‌ای برسید.
چگونه به صومعه‌سرا برسید؟
برای رفتن به صومعه‌سرا ابتدا از جاده "شهید فهمیده" و آزادراه تهران- کرج خود را به کرج برسانید. بعد از رسیدن به کرج دو راه در پیش روی شما قرار خواهد داشت که مسیر اول مسافتی به طول ۳۰۵ کیلومتر را داراست و از آزادراه قزوین- کرج به مقصد می‌رود با انتخاب این مسیر با گذر از شهرستانهای کمالشهر، کوهسار، نظرآباد، آبیک، ناصرآباد، مهرگان و محمدیه به قزوین میرسید و بعد از عبور از محمودآباد نمونه مسیر را در اتوبان قزوین-رشت ادامه دهید و بعد از عبور از کوهین، لوشان، منجیل و رسیدن به امامزاده هاشم مسیر را به سمت جاده فومن- سراوان تغییر دهید و به سمت فومن برانید. بعد از عبور از کمربندی فومن راهی تا صومعه‌سرا نخواهید داشت.
مسیر دوم حدود ۴۰ کیلومتر طولانیتر از مسیر اول است، با انتخاب آن از جاده کرج- ماهدشت از ماهدشت عبور کرده و وارد جاده تهران- صفا دشت –اشتهارد شوید و بعد از گذشتن از اشتهارد، فتح آباد از بزرگراه شهریار- بویین زهرا وارد جاده بویینزهرا شده و از الوند و قزوین عبور کنید، بعد از گذشتن از محمودآباد نمونه ادامه مسیر با مسیر اول یکی است.
اما اگر سفر با قطار را به خودرو شخصی ترجیح میدهید با رسیدن به ایستگاه راه‌آهن رشت با استفاده از تاکسی‌های موجود در ایستگاه راه‌آهن رشت به صومعه‌سرا برسید. اگر سفر با زمان طولانی برای شما طاقت‌فرساست با استفاده از خط هوایی تهران-رشت خود را به فرودگاه سردارجنگل برسانید و با تاکسی‌های موجود خود را به صومعه‌سرا برسانید. با رسیدن به این شهرستان می‌توانید سفر گردشگری هیجان‌انگیزی را از همین نقطه شروع کنید.
صومعه‌سرا و بافت شهری آن
با ورود به شهر صومعه‌سرا با شهری روبه‌رو می‌شوید که تقریبا بافت سنتی دارد اما این شهر نیز مانند سایر شهرهای ایران نتوانسته خود را از هجوم مصالح معماری مدرن حفظ کند و به همین دلیل خانههایی از سیمان و سنگ نیز در آن فراوان است. با این وجود حال و هوای شهرهای شمال کشور را کاملا در آن می‌توان احساس است. برخی از خیابان‌های شهر در عین پهن بودن و پوشش گیاهی خاصی که دارند، سنگفرش هستند و گشت و گذار در آنها می‌تواند حال آدم را دگرگون کند. درختان بلند شبیه درختان نخل که خاص این منطقه هستند، شمشادها که در گوشه و کنار شهر دیده می‌شوند. البته از دیدن تعداد زیاد درختان صنوبر در این شهر غافلگیر نشوید چراکه صومعه‌سرا شهر صنوبر نیز هست.
شهرستان صومعه‌سرا زادگاه پروفسور انوش برزگر و احمد مسعود است و با توجه به تعداد زیاد امامزادگان و مساجد می‌توان از آن به عنوان شهری مذهبی و البته مامن عرفا یاد کرد.
با سفر به این شهرستان پل بازووا و همچنین خشت پل گاز رودبار با قدمت ۱۰۰سال را در ورودی صومعه‌سرا را خواهید دید. همچنین بقاع متبرکه بقعه سیدجعفر آقا – بقعه سیدنساء – بقعه سیدشاه الدین-– بقعه آقا مهـدی آقا - بقعه سیـدابراهیـم در این شهرستان وجود دارد که دیدن هریک از آنها با معماری خاصی که دارد جالب توجه خواهد بود.
بهانه‌ای برای آغاز سفر
جشنوارهها همیشه بهترین بهانه را برای سفر ایجاد کردهاند شهرستان "صومعه‌سرا " با برخورداری از همه جاذبه‌های گردشگری طبیعی و تاریخی همیشه سعی کرده است به هربهانه‌ای با برپایی جشنوارههای مختلف مانند: جشنواره رشته خشکار، توت فرنگی ، گل لاله، جشنواره خرمن به شکرانه برداشت برنج و جشنواره حلوای ضیابری در شهرستان ضیابر که در اوایل اسفند و به مناسبت فرا رسیدن عید نوروز در این روستا برگزار می‌شود، بتواند ضمن قدردانی از آیینها و فرهنگ شمال کشور میزبان گردشگران و میهمانان باشد. اگر شما هم جزو آن دسته از افرادی هستید که برای سفر به دنبال بهانه میگردید "جشنواره حلوای ضیابری" می‌تواند بهانه خوبی برای آغاز این سفر باشد.
با سفر به این شهرستان علاوه بر لذت بردن از جاذبه‌های گردشگری آن برای رقص و آواز محلی به روستای ضیابر سفر کنید. روستایی که به دلیل اجرای بی‌نظیر تعزیه در روز عاشورا توانسته در کشور ثبت شود و یک رودخانه بسیار زیبا دارد. بافت سنتی و خانه‌های چوبی آن هوش از سر می‌برد و مناظر بدیعی برای عکاسی پدید آورده است.
قدمت حلوا و شیرینی ضیابری به بیش از ۵۰۰ سال می‌رسد و با فرا رسیدن ایام نوروز بانوان این روستا شیرینی و حلوا را طبخ می‌کنند تا در ایام نوروز با آن میزبان میهمانان باشند. به بهانه این حلوا جشنواره حلوای ضیابر دو هفته قبل از عید نوروز در این روستابرگزار می‌شود. البته شاید با شیدن نام حلوا آنچه که درباره این شیرینی مرسوم است در ذهن شما شکل گیرد اما جالب است بدانید حلوای ضیابری سفید رنگ است و به‌صورت لایه لایه روی هم گذاشته می‌شود و کاملا متفاوت از آن چیزی است که شما در تصورتان دارید.
این حلوا نه تنها با آرد برنج درست می‌شود که به تبع آن طعمی متفاوت دارد بلکه بعد از ترکیب با آب، شکر و شیره، خمیری که بدست می‌آید مانند نان چانه‌زنی شده و با وردنه پهن می‌شود. سپس انواع ادویه‌ها و خشکبار از هل و مغز گردو گرفته تا دارچین و شکر و زنجبیل و... که پودر و مخلوط شده‌اند وسط خمیر پهن شده، ریخته می‌شوند و در نهایت خمیر را لایه لایه روی هم جمع یا لوله می‌کنند و شیرینی‌هایی لوزی، مربعی یا لوله‌ای درست می‌کنند. البته ممکن است از گیاهان محلی مانند گزنه و شوید هم در مواد میانی این حلوا استفاده شود. نکته جالب در درست کردن حلوا ضیابری آن است که این حلوا به صورت گروهی و خانوادگی پخته می‌شود و معمولا با مراسم و دورهمی همراه است.
این سال‌ها نیز مراسم پخت حلوا ضیابری تبدیل به جشنواره شده و نمایش آیینهای محلی، لافندبازی که شبیه بندبازی است که فردی با داشتن توانایی و مهارت فوقالعاده اقدام به راه رفتن بر روی طناب و انجام حرکات نمایشی می‌کند در کنار آن برگزار می‌شود.
نمایش‌های محلی مانند دعای شکرانه برنج، دعای باران و نمایش مراحل کاشت تا برداشت برنج ازجمله برنامه‌هایی است که در آن نمایشگران با پوشیدن لباس محلی همراه با اجرای رقص و موسیقی محلی اجرا می‌کنند. بعد از اتمام جشنواره می‌توانید از ساختمان آیت‌الله ضیاوری، بقعه سیدمحمدجان و سیدمولاجان و سیدخروسه در هفت دغنان دیدن کنید.
اگر اهل پیاده‌وری هستید، می‌توانید به دل جنگلی که در کنار ضیابر قرار دارد، سر بزنید و بعد از ۴۰ دقیقه به مرکز حکومت گسکرات در منطقه گسکر بزنید. محوطه تاریخی هفت دغنان در گسکر صومعه‌سرا قرار دارد که قدمتی نزدیک به ۱۲۰۰ سال دارد و ویرانه‌ها و خرابه‌های به‌جا مانده شهر تاریخی هفت دغنان را در خود جای داده. هرچند ممکن است با خرابه‌هایی از این شهر باستانی روبه‌رو شوید اما سه پل خشتی، دو حمام قدیمی، دیوارهای دفاعی قلعه تاریخی و بخش منتهی و مسکونی و همچنین جاده‌های سنگفرش این شهر تاریخی را می‌توانید ببینید.
بعد از گشت و گذار در ضیابر می‌توانید راهی روستاهای دیگر صومعه‌سرا شوید و سری به گوراب زرمیخ و تولم بزنید. روزگاری گوراب زرمیخ مقر مبارزات میرزا کوچک خان جنگلی و مسیر عبور یاران او بود و امروز می‌توانید روایتگر این داستان با مجسمه میرزاکوچک خان که در میدان اصلی شهر نصب شده، شاهد باشید. رودخانه پلنگور نیز از دل گوراب زرمیخ میگذرد و یکی از جاذبه‌های گردشگری این شهر است و در ادامه مسیر می‌توانید از بقعه آقا سیدابراهیم نیز دیدن کنید.
بعد از گوراب زرمیخ با پیمودن مسیر در بین زمین‌های کشاورزی به منطقه توریستی و تفریحی تنیان میرسید. یکی از جاذبه‌های دیدنی این منطقه استخری بسیار زیباست که در میان جنگلی انبوه از درختان بلند قامت پوشیده شده و آرامش طبیعت را به شما هدیه می‌دهد. اگر از این منطقه کمی به سمت بالاتر حرکت کنید غارخونابکش را خواهید دید و کمی بالاتر از آن نیز به دشت پلنگان میرسید؛ دشتی که پوشیده از درختان صنوبر وتوسکاست بعد از دشت پلنگان به روستای سیاه کوه میرسید که درختان انار، آلوچه، ازگیل و باغ کرف در اطراف به وفور دیده می‌شود.
این منطقه نقش ییلاق را برای جلگه نشینان صومعه‌سرا دارد. دو منطقه زیبا در این محور وجود دارد، یک راه به سمت روستا و غار خونابکش، نارنج پره و راه دیگر به سمت تنیان می‌رود که هر یک زیبایی‌های خاص خود را دارد و اگر اهل غارنوردی باشید گزینه مناسبی برای گشت و گذار شما خواهد بود.
یکی از جذابیت‌های این سفر آن است که هر روز هفته به این مقصد برسید، می‌توانید برای حضور در بازار روز به یکی از محلات و روستاهای صومعه‌سرا بروید و انواع محصولات تازه محلی از تخم مرغ و اردک وغاز گرفته تا انواع ماهی‌ها و البته اشپل و... را پیش رویتان داشته باشید. معمولا یکشنبه بازار در صومعه‌سرا، دوشنبه بازار در هنده خاله، ضیابر، گوراب زرمیخ، سه‌شنبه بازار در اباتر، چهارشنبه بازار در کسما، شیخ محله، پنجشنبه بازار در نوخاله، طاهر گوراب، بازارجمعه برگزار می‌شود و هواره پنجشنبه بازارها بسیار جذاب هستند.
غذاهای محلی
به دلیل اینکه این شهرستان در منطقه شمالی کشور قرار دارد تقریبا تمام غذاهای این خطه از باقالی قاتوق و میرزاقاسمی گرفته تا فسنجان و ترشه تره و.... در سبد خوراک سفر شما قرار دارد. البته می‌توانید طعم غذاهایی ازجمله نان برنجی، آش ترش، آش اباتری انواع حلواهای سنتی، برنج سرخ کرده با تخم کدو، رشته خشکار محلی را نیز بچشید.
خشکو واویج، واویشکا که غذایی است که با دل و جگر مرغ و پیاز فراوان و گوجه‌فرنگی درست می‌شود، انواع کباب‌ها و ماهی کبابی نیز جز خوشمزه‌های این سفر است. همچنین طعم فسنجانی که با اردک یا مرغ درست شده باشد کاملا تفاوت دارد و می‌توانید این گزینه را نیز تجربه کنید.
برنج و چای ازجمله محصولات مهم صومعه‌سراست و می‌توانیم طعم چای دم کرده شمال را در هوای مطبوع این منطقه با تک تک سلول‌هایتان حس کنید و آن را به خاطر بسپارید. درعین حال بیشتر دمنوش‌های منطقه که از گیاهان خودرو مانند گزنه درست می‌شوند طعم خاصی دارند که چشیدن آن خالی از لطف نخواهد بود.
انواع سفال و مصنوعات چوبی به رسم شمالی‌ها
صومعه‌سرا ازجمله مناطقی است که کارگاه‌های سفال‌سازی متعددی دارد و می‌توانید انواع کوزه و گمج‌های خوبی که برای پخت غذا و لعاب دادن آن استفاده می‌شود را تهیه کنید. در عین حال انواع ظروف سفالی نیز در این کارگاه‌ها درست می‌شود که با قیمت مناسب به فروش می‌رسند.
تولید وسایل چوبی نیز در بخش میرزا کوچک رونق دارد و انواع ظروف خانگی چوبی در این کارگاه‌ها ساخته و به فروش می‌رسد. بامبو بافی، حصیربافی و گلیم بافی نیز از دیگر صنایع‌دستی فعال در منطقه هستند که با طرح‌ها و رنگ‌های خاص مناطق شمالی تهیه می‌شوند و اصالت و زیبایی خاص خود را دارند.
کجا اقامت کنید؟
قطعا در سفر به شهرهای شمالی کشور هیچگاه مشکل اقامت نخواهید داشت چراکه انواع مراکز اقامتی از هتل و هتل آپارتمان گرفته تا خانه مسافر و خانه‌های استیجاری و البته واحدهای بومگردی در سبد اقامتی شما قرار دارند.
برای استراحت در این شهرستان سه هتل در امیرکبیر، ابریشم و مهرگان و انواع مختلف خانه‌های اجاره‌ای و بوم گردی در روستاهای این شهرستان وجود دارد که ضمن استراحت در آن می‌توانید از غذاهای سنتی و ایرانی و شیر و لبنیات محلی استفاده کنید و از صنایع‌دستی شهرستان خریداری کنید.