جشن روز بوشهر
هرچند گاهی اوقات برای سفر کردن نیاز به بهانه هست اما اینجا دیاری است که به بهانه برای سفر نیاز ندارد. اینجا را خواهرخوانده چغازنبیل می‌دانند که متعلق به الهه کریشیاست. اگر بگوییم اینجا دیاری‌ست که همیشه خورشید در آن تلالو دارد نیز بیراه نگفته‌ایم چراکه این دیار را "لیان" نیز میگفتند و این کلمه در زبان ایلامی به معنای "خورشید تابان" است. اینجا بوشهر است. شهری با قدمت ۵ هزار ساله و شگفتی‌هایی که باید به آن سفر کرد. شاید "جشن روز بوشهر" که هر سال اواسط اسفند ماه با ساز و دهل و پای کوبی همراه است بهانه خوبی برای کشف ناشناخته‌های بوشهر باشد.
چگونه به بوشهر برسیم؟
برای این سفر اگر از خودروی شخصی استفاده میکنید، برای اینکه خودتان را به بوشهر برسانید دو راه در پیش خواهید داشت. مسیر نخست از آزادراه خلیج فارس آغاز می‌شود، در این صورت از شهرستانهای باقرشهر، حسن‌آباد فشافویه، قم، قنوات، کاشان، آران و بیدگل، بادرود، نطنز به نجف‌آباد رفته و پس از پشت سر گذاشتن سفید دست، دورهان، مال خلیفه و سی‌سخت وارد شهر یاسوج میشوید و بعد از گذر از نورآباد گذر و قائمیه و پشت سر گذاشتن شهرستانهای تخته کنار، برازجان و چغارک به بوشهر میرسید.
با انتخاب مسیر دوم از اتوبان تهران- ساوه گذر خواهید کرد. در این صورت از شهرستانهای اسلامشهر، رباط‌کریم، ساوه، دلیجان، میمه و وزوان عبور کرده و در نزدیکی شاهین شهر بر سر دو راهی قرار میگیرید که می‌توانید مسیر اول را ادامه دهید یا با انتخاب مسیر جدید از اصفهان عبور کرده و وارد سپاهان شوید و سپس از بهارستان، شهر رضا، ایزد خواست، صفاشهر و شیراز عبور کنید و در تقاطع قائمیه وارد مسیر اول شوید.
اما اگر طرفدار سفر با قطار هستید متاسفانه باید بگوییم که بوشهر ریل قطار ندارد و باید راههای دیگر مثل؛ اتوبوس را انتخاب کنید که برای این گزینه در پایانه جنوب بلیت را به مقصد بوشهر تهیه کنید. برای سفر با هواپیما نیز می‌توانید از مسیر هوایی تهران- بوشهر استفاده کنید.
خانه‌هایی از جنس مرجان و شیشه‌های رنگی
با ورود به بوشهر با شهری روبه‌رو خواهید شد که بیشتر خانه‌های آن دو طبقه و حیاط دارند و البته در ساخت بیشتر آنها از سنگ مرجانی و ساروج استفاده شده برای همین بیشتر آنها تقریبا سفید هستند و در نور خورشید می‌درخشند. قطعا دیدن شیشه‌های هلالی و رنگارنگ در معماری خانه‌های بوشهر نظرتان را جلب می‌کند و با گشت و گذار در کوچه پس کوچه‌ها به یاد بافت تاریخی کاشان و یزد می‌افتید. هرچند فلسفه این معماری با آنچه در آن شهرها می‌بینید، متفاوت است و بیشتر نزدیکی خانه‌ها به یکدیگر به دلیل موقعیت جغرافیایی و گرمای بیش ازحد و رطوبت بالای این شهر است. کوچه‌ها را تنگ کرده‌اند تا خانه‌ها بهم نزدیک شده و آفتاب کمتر بتابد و خنک بماند. با این وجود حس و حالی از گرمای وجود مردم بوشهر در گوشه و کنار شهر چرخ می‌زند.
جشنواره "روز بوشهر"
بوشهر ازجمله شهرهایی‌ست که آیین‌ها و مراسم‌های خاص خود را دارد؛ یکی از این مراسم، جشنی است که هر سال به مناسبت سالروز تاسیس دومین مدرسه قدیمی ایران برگزار می‌کنند. این روز را به نام روز بوشهر در تقویم ثبت کرده‌اند. هرچند این تاریخ ۱۸ اسفند است اما بوشهری‌ها از یک هفته جشن روز بوشهر را آغاز می‌کنند و به بهانه آن، سنت‌ها، آیین‌ها و داشته‌هایشان را با دیگران به اشتراک می‌گذارند.
طی این هفته از هر منطقه و بخشی در بوشهر صدای ساز و دهل را می‌توان شنید. بوشهریان در این جشن فرهنگی سعی می‌کنند تا آیین‌ها و سنتهایشان را معرفی و گرامی بدارند تا مانع از فراموشی آن شوند. انتخاب نشان شهروندی بوشهر برای مشاهیر بوشهری یا کسی که برای پاسداشت این آیین و فرهنگ قدمی مثبت برداشته باشد، از برنامههای اصلی این جشن است.
با حضور در این جشن می‌توانید از مراسم "سرتراشون" دامادها تا برپایی جشن حنابندان آنها سهیم باشید. مراسم "گلیگلینا" از مراسمهاییست که به‌طور نمایشی در این جشن اجرا می‌شود. مراسمی که بوشهری‌ها در گذشته، آن زمان که بارش باران کم میشد، برگزار می‌کردند و معتقد بودند که کسی از میان آنها موجب قطعی باران شده و خدا به خاطر او، باران را که رحمت الهی است برای آنها نمیفرستد، به همین دلیل شخصی را گلی کرده و راهی کوچه می‌کردند، او باید درخانهها را می‌زد و از هر خانهای مقداری برنج می‌گرفت. اهالی نیز به دنبال او راه می‌افتادند و شعر " گلی گلی نا... شاخ سرینا... گلی اومده در خونتون سی خاطر گل نونتون.. پیرزن کوه که تشنشه.. میخوایم بریم برا دعا... دعا کنیم بهر خدا... بلکه خدا رحمش بیا... بارون ببیاره برا ما" را میخواندند.
با جمع شدن این برنج‌ها در خانه بزرگ روستا آن را میپختند و مهره تسبیحی در دیگ آن میانداختند و بین مردم پخش می‌کردند. مهره تسبیح در بشقاب هر کسی که میافتاد، او را درحالی‌که سنگ آسیاب را روی دوشش قرار میدادند، راهی بیابان می‌کردند و خود نیز پشت سر او راه می افتادند تا برای بارش باران دعا کنند. امروزه نیز این مراسم به صورت نمادین اجرا می‌شود و می‌توانید به نظاره آن بنشینید.
در جشن روز بوشهر می‌توانید شاهد فلوت‌زنی به همراه خیام‌خوانی باشید. رسمی که از دیرباز اجرا می‌شده و همچنان اجرا می‌شود. اجرای نی جفتی، نی انبان؛ نیای که به پوست داخلی گوسفند وصل است و رقص و آوازهای محلی و همچنین در پایان جشن و دور افتخاری بوشهر دوستان نیز از دیگر برنامههای این جشن است.
برای دیدن این جشن نیاز نیست که خود را به منطقه خاصی برسانید چراکه در سرتاسر بوشهر ازجمله کنار ساحل، در میدان تشریفات شهرداری، در کافهها و در بافت قدیمی بوشهر اجرا می‌شود. بعد از تمام شدن جشن می‌توانید گردشگری را از منطقه "بافت قدیم" بوشهر آغاز کنید. قدمت بافت قدیم بوشهر به زمان افشاریه و دوره اوج و رونق آن مربوط به قاجار است. زیرا در آن زمان به دلیل موقعیت جغرافیایی بوشهر و نزدیکی به دریا تاجران مختلفی در این منطقه ساکن بودند.
بافت قدیم بوشهر مملو از اماکن تاریخی و قدیمی است. قدیمیترها به این دلیل که فقط شمال بوشهر آباد و دارای سکنه بود آن را بوشهر اصلی می‌دانند و در گویش محلی به مرکز بوشهر شهر میگویند. به همین دلیل شمال بوشهر به بافت قدیمی مشهور و معروف است. این بافت با دارا بودن ۸۳۰ عمارت تاریخی و پلاک ثبتی نقش مهمی در گردشگری و تاریخ و هویت بوشهر ایفا می‌کند. ساکنانش اغلب تجار و پزشک بودند. عمارت طبیب که متعلق به پزشک بوشهری، عمارت دهدشتی که تجارتخانه روغن بود، عمارت مهربان و تجارتخانه کازرونی در این بافت قرار دارند که که دادو ستد مختلفی با کشورهای دیگر داشته است.
از ساحل تا موزه
قطعا یکی از جاذبه‌های بوشهر ساحل زیبای آن است درواقع گزینه‌ای ۱۵ کیلومتری از مرز آبی شهر بوشهر را در سبد جاذبه‌های سفر خود دارید که ساحل‌سازی شده و پارکهای مختلفی در آن وجود دارد. البته از چشیدن طعم بستنی‌های سنتی که با شیر گاومیش درست می‌شوند، غفلت نکنید و سری هم به کافه‌هایی بزنید که در ساحل در کلبه‌های چوبی درست شده‌اند و منظره‌ای خاص از افق دریا را پیش چشم شما می‌گذارند.
البته سری هم به کارگاه‌های ساخت لنج بزنید و از بوی چوب و دریا لذت ببرید. نخلستان‌های بوشهر را فراموش نکنید چراکه گشت و گذار در میان درختان تنومند خرما حس و حال خاص خود را دارد.
قبر ژنرال ایستاده انگلیسی، کنسولگری انگلیس که تبدیل به موزه منطقهای خلیج فارس شده است، سواحل ماسهای که در دریای خلیج فارس است، موزه مردم‌شناسی در شهر بوشهر، موزه تجارت دریایی خلیج فارس در عمارت ایرانی و موزه تاریخ پزشکی خلیج فارس که یکی از موزههای فاخر در عمارت دهدشتی است که مربوط به پزشکان در دورانهای مختلف و پزشکانی که در گذشته در بوشهر طبابت می‌کردند و حتی ابزارهای دامپزشکی نیز در این موزه وجود دارد و مدرسه سعادت به عنوان دومین مدرسه قدیمی ایران نیز از دیگر مناطق تاریخی و گردشگری بوشهر است.
اگر قصد خرید ماهی و میگو را دارید به بازار ماهی‌فروشان که در بافت قدیم است و برای خرید خرما و مشتقات آن به کناره بازارماهی فروشان و بازار خرما و رطب سر بزنید. در کناره ساحلها نیز بازارهای محلی قرار دارد که می‌توانید به آنها نیز سربزنید.
زیورآلاتی از صدف تا هسته خرما
اهالی بوشهر از هر آنچه دارند برای نشان دادن هنرمندیشان استفاده کرده‌اند. از نخلها برگشان را برای حصیربافی و ساخت ظروف حصیری خانههایشان و از دریا صدف و مرجانش را برای زیورآلات خود و دکوری خانههایشان استفاده می‌کنند. البته ناگفته نماند که به دلیل وجود قومیت‌های مختلف در بوشهر صنایع دستی مختلفی نیز در این شهر وجود دارد که برخی نیز ثبت جهانی شده و مهر اصالت یونسکو را دریافت کرده است.
گبه نیز یکی از برجسته‌ترین محصولات صنایع‌دستی بوشهر است که می‌توانید در دو نوع خودرنگ و رنگی آن را تهیه کنید. درعین حال انواع صدف و ماهی‌های خشک شده نیز از دیگر سوغاتی‌هایی است که می‌توانید با گشت زدن در بازارهای محلی تهیه کنید. تسبیح، گردنبند و دستبندهایی که با هسته خرما درست شده‌اند نیز از دیگر صنایع‌دستی این شهر است.
غذاهای محلی
غذاهای هر منطقهای باتوجه به شرایط جغرافیایی تهیه شده است و به همین دلیل باتوجه به همجواری خلیج فارس بیشتر غذاهای بوشهر از نوع غذاهای دریایی است. درواقع می‌توانید طعم بهترین قلیه ماهی، قلیه میگو یا دوپیازه میگو و ماهی شکم پر را در رستوران ساحلی بوشهر بچشید. انواع ماهی‌های کبابی را بخورید و در این میان تنوعی گسترده از ماهی‌های جنوب را در سبد خوراک خود داشته باشید.
شله تماته نیز یکی دیگر از خوشمزه‌های بوشهری است که شبیه به دمپخت گوجه با سیب‌زمینی و ادویه است. نان‌های محلی بوشهر هم متنوع هستند هستند و از آن جمله می‌توان به للک که از گندم پخته شده و معمولا همراه با قلیه ماهی خورده می‌شود یا نان تیره‌ای که به دلیل نازکی به این نام مشهور است، نام برد.
یتیمک، قیمه بوشهری که همانند حلیم غلیظ است، شکرپلو، دال عدس، میگو پلو که ترکیبی از میگو سرخ شده و پیاز فراوان با شوید و برنج است، دوقوس ماهی و... از دیگر غذاهایی هستند که با سفر به بوشهر می‌توانید طعم خاص آنها را بچشید.
شاید دسرها را به عنوان خوراکی جدید بشناسیم اما در ایران و بوشهر از گذشته دسرهای مختلفی را سرو می‌کردند. رنگینک که از خرما و آرد درست می‌شود، حلوای خرمایی، حلوای آردی و انگشت پیچ نیز ازجمله دسرها و شیرینی‌های خوشمزه بوشهری هستند.
از دیگر خوشمزه‌های این سفر چشیدن طعم انواع خرماهاست. همچنین از پنیر نخل غافل نشوید. ارده بوشهر، خارک و خارک پخته نیز در کنار حلوای راشی که همان حلوا ارده است در سبد خوشمزه‌های این سفر جای دارند. از چشیدن طعم حلوا سنگک که برخلاف نامش با شیره خرما درست می‌شود که روی حرارت سفید شده و در ظرفی لایه لایه روی هم گذاشته و روی آن کنجد بوداده پاشیده می‌شود و مسقطی نیز غفلت نکنید.
البته بوشهر فقط مرکز شیرینی‌های خوشمزه نیست بلکه انواع ترشی‌ها به خصوص ترشی انبه آن نیز بسیار معروف است. سایر ترشیجات از ترشی بادمجان گرفته تا پرتقال و ... نیز در این سبد جای دارند.
کجا اقامت داشته باشید
بوشهر ازجمله مقاصد سفر است که انواع مراکز خدمات گردشگری را در سبد گردشگران جای داده. در این شهر ۱۳ هتل و ۳ اقامتگاه بومگردی و ۱۶ میهمان‌پذیر وجود دارد که هر یک بنابر خدماتی که ارائه می‌دهند قیمت‌های متفاوتی نیز دارند.