«دشت لالههای واژگون» در نزدیکی شهر «چلگرد»، مرکز بخش و نیز روستای «بنواستکی» شهرستان «کوهرنگ»، در شمال غربی استان «چهار محال و بختیاری» است. دیار لالههای واژگون، دشتی با گستره 3600 هکتار در شهرستان کوهرنگ در ارتفاع بالای 2500 متری و در دامنه کوه «میلی» قرا گرفته است. دشت لالههای واژگون کوهرنگ رویشگاه و زادگاه نخستین و بنیادین این گل منحصربهفرد به شمار میآید که امروزه خود یکی از 20 «اثر طبیعی ملی» است که تحت حفاظت سازمان محیط زیست ایران قرار دارد.
کوهرنگ یکی از بزرگترین پایگاههای کوچروی کشور، پایگاه ایل «هفت لنگ» و نیز سرچشمه سه رود بزرگ «کارون»، «زاینده رود» و «دز» است که هر سه از قله «زرد کوه» بختیاری آغاز میشوند.
لاله واژگون که در گویش بومی «گل بگریو» به معنی «گل گریان» خوانده میشود، از راسته سوسنسانان است. این گل در جهان کمیاب و بیمانند است و رایزنیها برای پیوستن آن به فهرست جهانی یونسکو در حال انجام است. این لاله ویژه ایران از پایان فروردین و آغاز اردیبهشت ماه گل میدهد و این روند تا پایان بارندگیها ادامه دارد. تا امروز از گل لاله واژگون 15 گونه در ایران شناسایی شده است که کاربرد دارویی نیز دارند.
گونه زرد لیمویی این گل به نام «لالهی زاگرسی» شناخته میشود. لاله واژگون با تاریخ ایران از دوران باستان پیوندی دیرینه دارد. برای نمونه میتوان از نمای این گل در سرستونهای ساسانی و همچنین در تاق بستان نشان گرفت. همچنین این گل با استوره سیاوش و داستان مرگ غمانگیز او نیز پیوندی آیینی دارد، چنانکه فردوسی در شاهنامه آورده است: «بیفکند سر را ز انده نگون ... بشد زان سپس لاله واژگون». این گل اندوهگین و گواه سوگ سیاوش در پاوه و اورامان، «اشک سیاوش» خوانده میشود.
از پوشش گیاهی دشت لالههای واژگون چهار محال بختیاری میتوان به گون، دافنه، کوما، لاله و تنگز اشاره کرد. در میان پوشش جانوری دشت لالههای واژگون نیز میتوان کبک، کبک دری، کل، بز، خرس قهوه‌ای، زاغ نوک زرد و قرمز را سراغ گرفت. پس از اینکه گردشگرانی چند، این گلهای کمیاب را ناآگاهانه با پیاز و ریشه درآوردند، این خانه نخستینِ لالههای واژگون آسیب بسیاری دید. اما امروزه میتوان گفت با فرهنگسازی بیشتر و همچنین آگاهی از پاسداشت این گونه گیاهی ارزشمند، دشت لالههای واژگون کمتر شاهد چنین اتفاقات تلخی است.
