استان زنجان که در شمال غربی ایران جای گرفته، میزبان یکی از آثار ثبت شده در فهرست آثار میراث جهانی یونسکو است. علاوه بر این، جاذبه‌های گردشگری تاریخی و طبیعی زیبای دیگری نیز در این استان قرار دارند. بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ استان زنجان حدود یک میلیون نفر جمعیت دارد.
سابقه‌ی سکونت انسان در استان زنجان به چند هزار سال می‌رسد و متون تاریخی و یافته‌های باستان‌شناسی گوناگونی از دوران‌های مختلف در این استان پیدا شده است. حمدالله مستوفی، از تاریخ‌نگاران قرن هشتم هجری، بنای شهر زنجان را به اردشیر بابکان نسبت داده است. شهر زنجان تاریخ پرفراز و نشیبی را پشت سر گذاشته و در دوران صفویه تجدید بنا شده است. شهر فعلی نیز از دوران صفویه تا کنون توسعه پیدا کرده است.
استان زنجان از شمال با اردبیل، از شمال شرق با گیلان و از شرق با قزوین همسایه است. زنجان از جنوب به همدان، از غرب به کردستان و آذربایجان غربی و از شمال غرب به استان آذربایجان شرقی می‌رسد.
زنجان را می‌توان به دو بخش کوهستانی و دشتی تقسیم کرد. بیشتر شهرهای این استان نیز در دامنه‌ی کوه‌ها و دشت‌های بین مناطق کوهستانی واقع شده‌اند.
چندین رودخانه در استان زنجان جاری هستند که رودخانه قزل اوزن از مهم‌ترین آنهاست. این رودخانه از کوه‌های استان کردستان سرچشمه می‌گیرد و در نهایت پس از طی مسیری طولانی و ترکیب شدن با چند رود دیگر به دریای خزر می‌ریزد.
زنجان جزء استان‌های سرد کشور است. هرچند که تفاوت ارتفاع نقاط مختلف استان و تاثیرپذیری این استان از توده‌های هوایی مختلف باعث شده استان زنجان تنوع آب و هوایی نسبتا زیادی داشته باشد، اما بیشتر بخش‌های آن آب‌وهوای نیمه خشک و بسیار سرد دارند.
بنابراین با توجه به سرمای هوای استان زنجان بهار و تابستان بهترین زمان برای سفر به این استان است.
زنجان، ابهر، خرمدره، هیدج، سلطانیه، خدابنده، ماهنشان و سهرورد تنها برخی از شهرهای این استان هستند.
شهر زنجان پرجمعیت‌ترین شهر و مرکز استان زنجان است که از طریق خطوط جاده‌ای و ریلی به تهران متصل است. بازار قدیمی زنجان از دیدنی‌های اصلی این شهر است. بر اساس اسناد و متون تاریخی، شروع ساخت این بازار به سال ۱۲۰۵ و دوران حکومت آقا محمدخان قاجار بازمی‌گردد. هرچند که گسترش بازار تا سال‌ها بعد ادامه داشت و اکنون بازار زنجان بخش‌های مختلفی دارد. بازار زنجان محل مناسبی برای خرید صنایع دستی و سوغات این شهر است.
مساجد تاریخی مختلفی نیز در شهر زنجان از دوران‌های مختلف به یادگار مانده‌اند که بزرگ‌ترین و زیباترین‌شان را می‌توان مسجد جامع زنجان دانست. مسجد جامع زنجان در بافت بازار و در راسته‌ی قیصریه قرار دارد. مسجد و مدرسه چهل ستون نیز در بافت بازار زنجان قرار دارد و تاریخ ساخت آن به سال ۱۲۸۴ هجری قمری بازمی‌گردد. مسجد خانم از دیگر مساجد تاریخی زنجان است که معماری قابل توجهی دارد. این مسجد به سفارش یکی از بانوان متمکن در اواخر دوره‌ی قاجار ساخته شده است.
عمارت ذوالفقاری، بنای رختشویخانه، خانه تاریخی حکیمیان و خانه تاریخی بهمنی از دیگر جاذبه‌های گردشگری شهر زنجان هستند. عمارت ذوالفقاری اکنون به موزه باستان‌شناسی و موزه مردان نمکی تبدیل شده و مومیایی‌های مردان نمکی نیز در آن نگهداری می‌شود.
سلطانیه یکی دیگر از شهرستان‌های استان زنجان است که حدود چهل کیلومتر از مرکز این استان فاصله دارد. سلطانیه میزبان یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری این استان است؛ گنبد سلطانیه که در فهرست آثار میراث جهانی یونسکو نیز ثبت شده، شاهکاری از دوره‌ی ایلخانی و بزرگ‌ترین گنبد آجری جهان است.
آرامگاه ملا حسن کاشی یکی دیگر از جاذبه‌های گردشگری سلطانیه است که در جنوب شرقی محوطه‌ی تاریخی گنبد سلطانیه قرار دارد. این بنا یادگاری از دوران صفوی است و در زمان شاه طهماسب ساخته شده است.
معبد داشکسن در نزدیکی سلطانیه مکانی است که ترکیبی از معماری چینی و ایرانی را می‌توان در آن نظاره کرد. اثری که بازمانده از دوران ایلخانیان است.
خدابنده جزء شهرهای کوهستانی استان زنجان است.
معروف‌ترین جاذبه‌ی گردشگری شهرستان خدابنده غار کتله خور است. گروهی از کوهنوردان و غارنوردان سرشناس ایران این غار را برای اولین بار در سال ۱۳۳۱ خورشیدی کشف کردند. مسجد جامع و گورستان سُجاس در روستایی به همین نام از دیدنی‌های دیگر توابع این شهرستان هستند.
شهرستان ماهنشان در فاصله‌ی حدودا ۱۱۰ کیلومتری از زنجان و در غرب این شهر واقع شده است. قلعه‌ی بهستان در کنار رودخانه قزل اوزن مهم‌ترین جاذبه‌ی گردشگری این شهرستان است که در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است. برخی پیشینه‌ی این قلعه را به زمان مادها نسبت می‌‌دهند که البته هنوز به طور کامل اثبات نشده است. اما تا به این جا پژوهش‌های باستان‌شناسی نشان‌دهنده‌ی این است که قدمت این قلعه به زمان هخامنشیان می‌رسد.
دودکش‌های جن و دریاچه‌ی شورگلی یا دریاچه‌ی پری دیدنی‌هایی هستند که گردشگران در سفرشان به ماهنشان از آن بازدید می‌کنند.
هتل بزرگ زنجان یکی از بهترین هتل‌های این استان است. هتل پارک، هتل آسیا و هتل قصر از دیگر هتل‌های شهر زنجان هستند. هتل سنتی دَدَمان، اقامت‌گاه بوم‌گردی سهرورد و اقامت‌گاه بوم‌گردی کوی نیک در نزدیکی ابهر نیز تعدادی از اقامت‌گاه‌های سنتی استان زنجان هستند.
رستوران پلو در زنجان از رستوران‌های باکیفیت این شهر است. دیزی‌سرای عابدینی در بازار زنجان هم محل مناسبی برای امتحان کردن دیزی در فضایی گرم و دوست‌داشتنی است. سفره‌خانه و رستوران سنتی زرتشت که در میان یک باغ قرار گرفته، محیط سنتی زیبایی دارد که علاوه بر میز و صندلی حجره‌هایی نیز به منظور سرو غذا در آن در نظر گرفته شده است.
در منوی فست فود ارگانو و فست فود پیتزا لند می‌توانید غذاهای فرنگی و یا ساندویچ‌های مختلف را امتحان کنید.
چاقو از معروف‌ترین سوغاتی‌های استان زنجان است که ساخت آن در این استان قرن‌ها سابقه دارد. انواع مختلف چاقو، همچون چاقوی ساده، ضامن‌دار، میوه‌خوری و شکاری را می‌توانید در زنجان پیدا کنید.
ملیله‌کاری یکی دیگر از صنایع‌دستی اصیل استان زنجان است و صنعتگران این استان محصولات ظریف و چشم‌نوازی را در این زمینه تولید می‌کنند.
مسگری نیز از گذشته‌های دور در زنجان شغلی مرسوم بوده و ساخت انواع ظروف مسی در این استان انجام می‌شود.
چاروق که نوعی پاپوش قدیمی است نیز در استان زنجان تولید می‌شود که انواع مختلفی دارد. علاوه بر این موارد قلم‌زنی، گلیم بافی، جاجیم بافی، سرمه‌دوزی و سوزن‌دوزی از دیگر صنایع دستی استان زنجان به شمار می‌آیند.
شناخته‌شده‌ترین آیین مردم زنجان عزاداری روز هشتم ماه محرم است. دسته‌ی عزاداری حسینیه اعظم زنجان در این روز که به یوم‌العباس معروف است تجمع باشکوهی را برگزار می‌کند که علاوه بر مردم زنجان مهمانانی از استان‌های مختلف نیز در آن شرکت می‌کنند.
یکی دیگر از آیین‌های مردم استان زنجان بردن هدیه به منزل تازه‌عروس‌ها در شب یلداست که به آن شبچره می‌گویند. این آیین در شب یلدا سال بعد از طرف خانواده‌ی عروس پاسخ داده می‌شود و این بار خانواده‌ی غروس این کار را انجام می‌دهد.
شش انداز از غذاهای محلی استان زنجان است که بیشتر در شب چهارشنبه سوری تهیه می‌شود. این غذا با پیاز خرد شده، خرما، کشمش، ادویه، زعفران، کوفته ریزه و تخم مرغ طبخ می‌شود. کاله جوش دیگر غذای محلی استان زنجان است که البته در برخی از نقاط دیگر کشورمان نیز تهیه می‌شود. آش بلغور و آش کاشی هم جزء غذاهای سنتی این استان هستند. آش ترشک نیز طعم خاصی دارد که با هویج، سنجند، نخود، لوبیا، گندم، پیاز و سبزی آش درست می‌شود و برای ترش کردن آن نیز از رب انار یا سرکه استفاده می‌شود.