پل قدیم خرمشهر

خرمشهر، بندرگاهی در 125 کیلومتری اهواز، در جنوب غربی جلگه خوزستان و محل اتصال رودهای کارون و اروند جای دارد. پیشینه باستانی خرمشهر به دوران ایلامی و شهر ناژیتو می­رسد. اندکی پس از یورش اسکندر، از شهری به نام «بیان» در تاریخ ­نگاری­ها نام برده شده است که جایگاه خرمشهر امروزی را دارد و تا قرن چهارم خورشیدی پا بر جا بوده است. پس از آن، نام این سرزمین «مهرزی» است، که «محرزی» نیز نوشته می­شود.

تاریخچه بازرگانی دریایی مدرن این شهر به دوران پادشاهی قاجار باز می ­گردد، روزگاری که کشتی ­های اقیانوس­ پیما به کرانه ­های کارون در پیرامون آن راه گشودند. به گزارش یک سفرنامه، در خرداد ماه 1227 خورشیدی، 25 کشتی اقیانوس ­پیما در «کوت محمره» لنگر انداخته بودند که نام قدیم این منطقه است. در میان آن‎ها، کشتی بخار انگلیسی برادران لینچ نیز در خرمشهر مشاهده شده است.

بندر خرمشهر که از نخستین بندرهای ایران است، پیش از جنگ عراق و ایران 20 بارانداز داشت و در یک آمار از سال 1356 خورشیدی 4 میلیون تُن کالا در آن بارگیری شد. بندر خرمشهر امروزه با 13 بارانداز دومین بندر بارگیری ایران است.

در سال 1338 خورشیدی، پادشاهی پهلوی بر روی «دستکند عضدی»، که یکی از شاخه ­های رودخانه کارون در خرمشهر است، پل قدیم را ساخت. پل قدیم که پس از جنگ، پل آزادی نامیده می­ شود، نخستین پل خرمشهر است. این پل بخش شمالی و جنوبی دستکند عضدی شهر را به هم پیوند می­ دهد که تا پیش از ساختش، مردم خرمشهر باید با قایق و بَلَم از آن می­ گذشتند. پل آزادی خرمشهر 616 متر طول و 8 متر عرض دارد. در هر دو سوی دهانه پل، پلکانی برای عابران پیاده و نیز پیاده ­رویی به پهنای 1 متر و 20 سانتیمتر نیز جاگذاری شده است.

در سال 1359 خورشیدی، نیمی از سازه پل قدیم با بمب­ گذاری به دست ارتش عراق ویران شد، زیرا پل آزادی تنها راه پشتیبانی نیروهای ایران در جنگ بود. شکستن پل نتوانست از رفت و آمد نیروهای ایران که دل به کارون می­زدند و هم میهنان­ خود را رهایی می­ بخشیدند، جلوگیری کند، هرچند جلوی پیشروی نیروهای زرهی ارتش عراق را از این محور به درون خاک ایران گرفت.

پس از جنگ، در سال 1370 خورشیدی، پل قدیم خرمشهر بازسازی شد و نامش به پل آزادی تغییر یافت. به پاسداشت پل آزادی یا پل قدیم، که در تصاویر دوران جنگ نمادی از ایستادگی ایرانیان در خوزستان شده بود، سه بار تمبر یادگاری چاپ شده است.

این پل، زیر تابش آفتاب جنوب، از دیروز تا امروز گذرگاه زورق­ ها و لنج ­ها و مردمانی است که از این سو به آن سوی بندر باستانی خرمشهر جابجا می‌شوند.