دریای خزر که کاسپین، طبرستان و مازندران هم نامیده میشود، در حاشیهی شمال ایران کشیده شده است. کاسپین بزرگترین دریاچهی دنیاست و به همین دلیل هم هست که نام افتخاری دریا را به آن دادهاند. از شمال به روسیه میرسد و از جنوب به ایران. شرق آن به ترکمنستان و قزاقستان راه دارد و از غرب با جمهوری آذربایجان و بخشهای دیگری از روسیه هممرز است.
البته دریای خزر ۶۰ میلیون سال است که بین خشکی گیر افتاده است. پیش از آن، بخشی از دریای تتیس بهحساب میآمد که اقیانوسهای آرام و اطلس را به هم میرساند. اما کمکم از تتیس جدا شد. اکنون رود ولگا، دریای کاسپین را به آبهای آزاد میرساند.
طول این دریای نیمهشور، حدود ۱۲۰۰ کیلومتر و عرض آن ۳۲۰ کیلومتر است. ژرفای دریاچه در عمیقترین نقطهها حدود ۱۰۰۰ متر است. این دریاچه منابع نفت و گازی دارد که ارزش آنرا بیشتر کرده است، چراکه مقدار ذخیرهی نفت و گاز این دریا در مقام سوم دنیا قرار میگیرد.
استخراج نفت و گاز توسط کشورهای همسایه باعث ایجاد آلودگی در دریای کاسپین شده و به بعضی از گونههای زیستی دریا آسیب رسانده است.
همچنین ماهی خاویار دریای کاسپین زبانزد است و بخش زیادی از صید خاویار دنیا از دریای خزر میآید. گذشته از خاویار، ۴۰۰ گونه و ریزگونهی ماهی در این دریا شنا میکند.
دیدگاهی تاریخی میگوید خزر نام قومی بوده که در قفقاز بیابانگردی میکرده و بارها به ایران حمله کرده است. این حملهها در دورهی ساسانی اتفاق افتاده و هر بار از سپاه ساسانی شکست خوردهاند. بههمین دلیل است که برخی پیشنهاد میکنند بهجای خزر، نام بینالمللی آن یعنی کاسپین یا دریای مازندران بهکار برده شود. با اینهمه روز ۲۱ مرداد به نام روز ملی دریای خزر نامگذاری شده است.
ساحل زیبای دریای مازندران یکی از مقاصد گردشگری بسیار محبوب در کشور ماست که ۷۴۰ کیلومتر وسعت دارد. در شهرهای زیادی از استانهای مازندران، گیلان و گلستان میتوانید خودتان را به کنار موجهای دریای کاسپین برسانید. پارک آبی رامسر، ساحل گیسوم، جزیره آشوراده، پلاژ پردیس سلمانشهر و ساحل توسکاسرا، ازجمله سواحل دیدنی خزر بهشمار میروند.