یکی از جاذبههای گردشگری شمال ایران مسیر کوهنوردی دماوند است. دماوند در اساطیر ایرانی مرکز جهان و جایگاه میترا و گیومرد، نخستین انسان دانسته شده است. ضحاک در دماوند به جمشید تاخت، فریدون در روستایی نزدیک دماوند به دنیا آمد زیرا مادرش بهآنجا پناه برده بود. ضحاک تا پایان جهان در دماوند زندانی است. آرشکمانگیر تیرش را از کوه دماوند پرتاب کرد، دیو سپید در دماوند مسکن دارد و دخترش در صخرههای آن سرگرم نخریسی است و دهها داستان و روایت زیبای دیگر در اساطیر ایران از جمله شاهنامه فردوسی و آثار ادب فارسی مانند گرشاسبنامه اسدی طوسی و اشعار ناصر خسرو بهکرات به دماوند اشاره دارد.
آتشفشان دماوند در سیزدهم تیرماه سال ۱۳۸۷ بهعنوان نخستین اثر طبیعی ایران در فهرست آثار ملی در سازمان میراث فرهنگی به ثبت رسید و از آن بهبعد روز ۱۳ تیرماه با نام روز ملی دماوند در تقویم ایرانی در نظر گرفته شد. این منطقه از دیدگاه تقسیمات کشوری، در بخش لاریجان شهرستان آمل در استان مازندران قرار دارد. اما در روزهایی که هوا تمیز و صاف باشد از شهر تهران و اطراف آن بهراحتی میتوان دماوند را مشاهده کرد. دماوند در مرکز رشتهکوه البرز در جنوب دریای مازندران جای دارد. این کوه بلندترین قله ایران و همچنین بلندترین آتشفشان نیمه فعال قاره آسیا است. بههمین علت چندین چشمه گوگردی و چشمههای آب گرم در این منطقه وجود دارد. بنا به نظر زمینشناسان آخرین فوران دماوند مربوط به یک میلیون و هفتصد سال قبل است.
همه مواردی که ذکر شد و بسیاری دیگر از جاذبههای طیبعی هر ساله کوهنوردان و مشتقان زیادی را به فتح و کشف این قله زیبا فرامیخواند. برای صعود به قله دماوند چهار مسیر اصلی وجود دارد که در آنها برای استراحت و امداد کوهنوردان پناهگاه یا جانپناه تعبیه شده است. این چهار مسیر با نامهای مسیر جنوبی، مسیر غربی، مسیر شمالی (یال جانپناه) و یال شمالشرقی معروف است. و پرواضح است که به دلیل قرارگیری این قله در ارتفاع ۵۶۱۰ متری از سطح زمین بایستی از آمادگی جسمانی خوبی پیش از صعود برخوردار بود.
پرترددترین مسیر کوهپیمایی دماوند، مسیر جنوبی است؛ مبدا این مسیر جاده پلور و رینه است و سختترین مسیر جبهه شمالی است و مبدا آن روستای ناندل است. در این روستا کوهنوردان ابتدا با یک وسیله نقلیه به-منطقهای به نام سنگ بزرگ میروند و از آنجا پیمایش آغاز میشود. علاوه بر مسیرهای ذکر شده از مسیرهای دیگری نیز کوهنوردان اقدام به فتح کوه میکنند که تفاوت آنها با مسیرهای ذکر شده در فقدان پناهگاه است. بهترین فصل برای کوهنوردی دماوند تا اواسط تابستان است. اما چنانچه قصد کوهپیمایی نداشته باشید در فصل بهار نیز میتوان از دامنههای دماوند که مزین به گلهای است حظ وافر برد. برای صعود به قله با توجه به مهارت و آمادگی جسمانی افراد ۲ تا ۵ روز کامل زمان لازم است. در نتیجه بههمراه داشتن تجهیزات کامل و افراد حرفهای در فتح قله از ضروریات است.
این کوه در فاصلهی ۶۹ کیلومتری تهران قرار دارد و از دیگر شهرهای نزدیک به آن میتوان به آمل و دماوند اشاره کرد. در نتیجه در هر کجای ایران که باشید میتوانید با سفر به تهران یا دیگر شهرهای ذکر شده بهراحتی خود را بهدامنه کوههای دماوند برسانید. از جاذبههای دماوند میتوان به آبشار یخی که حتی در تابستان نیز آب نمیشود، یخچالهای طبیعی با نامهای یخچال سیوله، یخچال دوبیسل، و یخچال عروسکها و.. اشاره کرد.