شب یلدا یا شب چله در ایران یکی از زیبا ترین شب های سال است که مراسم و جشن های آن به فراخور منطقه از سنت های خاصی پیروی کرده و به شیوه های مختلفی برگزار می گردد. واژه ی یلدا به معنای زایش، زادروز و تولد است. مراسم شب یلدا یکی از آیین های باستانی در ایران است و از گذشته تا کنون جشن هایی به مناسبت آن در بین همه ی اقشار برگزار می شود. این جشن ها در بیشتر نقاط ایران با گِردهم آمدن و شب نشینی اعضای خانواده و اقوام در کنار یک دیگر برگزار می شود.
ایرانیان نزدیک به چند هزار سال است که شب یلدا را جشن می گیرند. نخستین روز دی ماه، زمان بین غروب آفتاب آخرین روز از فصل پاییز (30 آذر ماه)، تا طلوع آفتاب نخستین روز از فصل زمستان (اول دی ماه)، بلندترین شب سال در نیم کره ی شمالی زمین است که مصادف با انقلاب زمستانی و تاریک ترین شب در طول سال است. جشن انقلاب زمستانی در بین دیگر اقوام باستان نیز رایج بوده است. ایرانیان باستان پس از طی شدن این شب با این باور که فردای شب یلدا با طلوع خورشید و شروع اولین روز از دی ماه، طول روزها بلندتر و طول شب ها کوتاه تر می شوند و تابش نور ایزدی فزونی می یابد، این شب را جشن می گرفتند. آن‌ها بر همین اساس آخر پاییز و اول زمستان را شب زایش مِهر یا زایش خورشید می خواندند و برای آن جشن بزرگی با آداب ویژه برپا می کردند. این شب مراسم مختلفی دارد که هر یک جنبه ی نمادین داشته و نشانی از برکت، تندرستی، فراوانی و شادکامی هستند. این مراسم ها عبارتند از: خوردن میوه هایی مانند هندوانه و انار، خوردن آجیل و شیرینی، طبخ غذاهای محلی، حافظ خوانی، گرفتن فال، شعرخوانی، شاهنامه خوانی و داستان خوانی. رسوم رایج دیگری نیز در مناطق و شهرهای مختلف ایران اجرا می شود.