گبه ((لرستان))

گبه ((لرستان))

گبه ((لرستان))

0

عشایر لرستان از شاخص­ ترین افرادی هستند که تاکنون در ایران به بافت گبه پرداخته ­اند. مردمان ایل بختیاری زندگی را با طبیعت آغاز و با آن به پایان می رسانند از این رو می ­توان گفت اکثر نقش­ مایه­ های آثار این منطقه از طبیعت الهام گرفته شده است. نام گبه در ایلات بختیاری خرسک است و در بعضی دیگر از طایفه ­ها به نام سومک نیز موسوم است.

در صنعت فرش جهانی خرسک­ های بختیاری را نیز با نام عمومی گبه می­ شناسند. خرسک­ های لرستان یکی از انواع فرش دستباف است که بافتی همچون قالی دارد و با پشم بافته می­ شود. وجه تمایز گبه با قالی شامل استفاده از زمین ه­ای تقریباً یکدست، به­ کار بردن رنگ­ های زلال و شفاف در آن نسبت به رنگ­ های تیره در قالی، قرینه­بودن گبه هم به­ صورت افقی وهم عمودی، استفاده از طرح­ های هندسی، مثلثی، لوزی و خطوط شکسته می­ شود و درغالب مواقع "دار" آن افقی است.

این هنر ارزشمند به دست زنان و دختران عشایر و روستایی بافته می ­شود. افراد مسن در مورد خرسک اینطور می­ گویند که در گذشته این دست­ بافت­ ها به­ دلیل پرزهای پشمین و بلندش علاوه بر کاربرد به­ عنوان زیر­انداز در زمستان­ های سرد به ­عنوان رو­انداز نیز استفاده می­ شده است. خرسک ­های قدیمی بر خلاف گونه­ های امروزی فاقد ریشه بوده و به­ صورت دورو بافته می­ شده است که امروزه نمونه ­ای از آن در دسترس نیست. و محققان از آنها به عنوان گبه ی پتویی یاد کرده­ اند. تا قبل از قرن نوزدهم میلادی این دست­بافت­ ها تنها در اختیار عشایر بود اما با انجام پژوهش­ های محققین غربی بر روی این بافته­ ها در اروپا و خصوصاً آمریکا گبه طرفداران و علاقه ­مندان بسیاری پیدا کرد. خرسک­های لرستان عمدتاً دارای غنای رنگی، رنگ­های روشن و رنگ­های موجود در طبیعت بوده است و در آنها از اشکال و طرح­های هندسی استفاده می ­شود.

در گبه های لرستان شبیه ­سازی وجود ندارد و نگاره­ های جانوری و گیاهی، به صورت بسیار محدود در نقش­پردازی هندسی و تجریدی بر زمینه ی رنگ دلخواه هنرمند و محصور در قالب­ های هندسی، بر اساس خلاقیت، تصور ذهنی و احساسی بافنده شکل می­ گیرد. منشأ این نقوش را به سفال­ها و نقوش هندسی و تجریدی لرستان و یا پیش از آن ربط می­دهند. به اعتقاد برخی، بافندگانِ گبه ی قشقایی فارس این هنر را از عشایر لرستان آموخته ­اند.


افزودن دیدگاه جدید