چوقا ((چهارمحال و بختیاری))

چوقا ((چهارمحال و بختیاری))

چوقا ((چهارمحال و بختیاری))

1

چوقا که با نام­ های عبای دهقانی و چوخا نیز شناخته می­ شود بالاپوشی است که مردان قوم بختیاری مانند پالتو بر روی پیراهن آستین­ بلند یا کت می ­پوشند. این بافته‌ی سنتی هنر دست زنان توانمند ایل بختیاری است و یکی از صنایع ­دستی شاخص استان چهار­محال و ­بختیاری به شمار می­ رود. این بافته به نوعی نماد و سمبل ایل محسوب می­ شود. شکل این قبا راسته و بدون آستین است و قد آن تا سر زانو­ها می­ رسد. جنس آن از پشم طبیعی گوسفند و به رنگ سیاه و سفید است.

چوقا که خطوط موازی مشکی بر زمینه سفید آن زیبایی منحصربه ­فردی به آن بخشیده از کهن ­ترین لباس ­های اقوام ایرانی است. برخی از اهل فن وجود دو رنگ سیاه و سفید را در این تن ­پوش نمادی از خیر برای رنگ سفید و شر برای رنگ سیاه دانسته ­اند و از آنجا که خط ­های سفید از پایین به بالا می­ آیند و خط ­های سیاه از بالا به پایین می ­روند آن را بیانگر پیروزی خیر بر شر می­ دانند. برای بافت چوقا از دستگاه نساجی سنتی استفاده می­ شود.

بافت این تن­ پوش بدون هیچ الگو، مدل، طرح یا نقشه و تنها بر اساس حافظه‌ی ذهنی بافته می ­شود. برای بافت یک چوقای متوسط، حدود یک کیلوگرم نخ پنبه ای و یک کیلوگرم خامه‌ی پشمی به کار می­ رود. چوقا برای مردم بختیاری از جایگاه ویژه ­ایی برخوردار است، هر زمان فردی از دنیا برود در غم از دست­ دادن او مردان ایل چوقا از تن بیرون می­ کنند و به هنگام جشن، مراسم عروسی و رقص معروفِ دستمال مردان ایل با پوشیدن چوقا در مراسم حضور پیدا می ­کنند.

در ادبیات شفاهی قوم بختیاری به نمونه­ هایی از چوقا­بافی بر­می­ خوریم که خود نشان از اصالت و ریشه ­دار بودن این هنر اصیل دارد: "چوقا بعد بارون دی نی خُم" یعنی "چوقا پس از باران نمی­خواهم" که به معنی آن است به لطف بی­ه نگام نیازی ندارم. واژه‌ی چوقا در بخشی از ترانه­ ها هم وجود دارد که بازتاب عشق به وطن است: "بختیاری زادیم چوقای موری به وروم" (من پسری از قوم بختیاری هستم که چوقا به تن دارم) "گربوه روز تفاق مرجون ایدم سی کشورم" (اگر دشمن قصد تجاوز به کشورم را داشته باشد جانم را هم فدا می­کنم).

چوقاهای بافته شده در استان چهار محال و بختیاری از بهترین نوع چوقاست که هر طایفه از ایل سعی دارد آن را به ­شکل مرغوب تری عرضه کند. در حال حاضر بهترین نمونه‌ی چوخا متعلق به طایفه‌ی کیارسی کیومرثی (مورزی) است. چوقا با قدمت 150 ساله در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.


افزودن دیدگاه جدید