چهل تکه دوزی ((چهارمحال و بختیاری)

چهل تکه دوزی ((چهارمحال و بختیاری)

چهل تکه دوزی ((چهارمحال و بختیاری)

1

چهل­ تکه ­دوزی که به­ آن خاتمی­ دوزی یا لندره ­دوزی یا تکه ­دوزی نیز می­ گویند، یکی از رودوزی­ های زیبای ایران است. این دوخت به قطعات ریز و درشت و رنگارنگ پارچه­ های مختلف به­ یکدیگر اطلاق می ­شود. این قطعات از انواع پارچه­ های ساده، گلدار، چهارخانه، محرماتی (راه­راه) و خالدار تهیه می ­شود و نام چهل­تکه نیز به مناسبت استفاده از تکه ­های مختلف در تعداد زیاد بر روی این هنر دستی نهاده شده است، تکه­ های پارچه عموماً به ­شکل مربع، مثلث، مستطیل­ های ریز و درشت و لوزی بُریده و از پشت با کوک به ­یکدیگر وصل می ­شوند و سپس به وسیله‌ی دوخت­ های ریز به هم دوخته و محکم می­ گردند.

جاذبه­ ی چهل­ تکه ­دوزی یا خاتمی ­دوزی در حالت رنگارنگی آن و تناسب رنگ ­ها و اندازه ­ی آنها با یکدیگر است که در طرح­ ها با استفاده از قطعات گوناگون پارچه از رنگ­ های مختلف حاصل می­ شود. اگر این قطعات کاملاً مربع یا مستطیل و خصوصاً مثلث و هم ­اندازه باشند چون شبیه به خاتمی­ کاری می­ شوند به آن خاتمی­ دوزی نیز می­ گویند. گاهی ممکن است برای زیبایی بیشتر در بعضی قسمت­ها مثلاً روی بخیه ­دوزی­ ها را ابریشم ­دوزی کنند که البته این کار بیشتر در نمونه­ های قدیمی دیده شده است. روش­ های تکه­ دوزی را می­ توان به چند گروه کلی تقسیم کرد 1- روش ساده 2- روش معرق 3- روش ضخیم ­دوزی و برشی 4- روش نمدی 5- روش مرصعی.

در روش ساده طرح مورد نظر اکثراً هندسی است و غالباً از پارچه­ های گلدار استفاده می ­شود. در شیوه­ ی تکه­ دوزی معرقی هنرمند پس از طراحی و نقش ­پردازی روی زمینه، کادرهای معین روی زمینه را، از زمینه جدا و به اندازه­ ی آن از رنگ دیگر زمینه بریده و جایگزین می­ کنند و با دقت زیاد در ایجاد هماهنگی رنگ­ ها و محاسبه و برش روی بخیه ­ها را با دوخت­ های تزیینی دیگری برای جلوه بخشیدن خاص به دوخت به­ کار می­ برد؛ در روش ضخیم ­دوزی و برشی گاهی از 5 یا 6 لایه از پارچه­ ها با رنگ­ های متفاوت استفاده می­ شود. ابتدا طرح را روی زمینه پیاده کرده بعد با توجه به نقش زمینه قسمت­ هایی از لایه ­های رویی را می­ برند تا رنگ پارچه‌ی زیرین نمایان شود؛ روش تکه ­دوزی با نمد را بسیار آسان می ­توان اجرا کرد چون نمد هیچوقت ساییده و ریش ریش نمی ­شود و نیازی به برگرداندن کناره های آن نیست. و در سبک مرصعی هنرمند تکه ­دوز اثر خودش را با سنگ ­دوزی، مروارید­دوزی، منجوق ­دوزی و زعره ­دوزی همراه می­ سازد که این لندره ­دوزی را لندره­ دوزی مرصعی می­ گویند. تکه دوزی در اکثر استان­ های ایران از جمله استان چهار­محال­ وبختیاری رواج دارد.


افزودن دیدگاه جدید