جلدسازی سنتی ((اردبیل))
هنر جلد سازی یکی ازشاخههای مهم هنر کتابآرایی در تمدن ایرانی - اسلامی است. کتاب در نظر ایرانیان باستان از قدر و منزلت ویژه ای برخوردار بود و به همین علت زیباترین روش ممکن را برای تزیین حفظ کتاب به کار می بردند. از آنجا که کتابها در قدیم دست نویس و نویسندگان این کتب از علمای بزرگ بودند، یا قرآن کریم که وحی الهی است صحافی این دست نوشته ها بسیار با دقت و ظرافت انجام میگرفت. جلد زیبا در واقع معرف و مبشر متن کتاب بوده و در خواننده حالت شوق، احترام و تجلیل ایجاد می کرده است. صحافان هنرمند به جلد ساختن با استفاده از چرم های مرغوب بسنده نکرده و نهایت هنر خویش را در تزیین جلد این کتب به کار می بردند.
کتابی در موزه ی بریتیش نگهداری می شود که طبق برآورد کارشناسان موزه، نیم میلیون نقشِ دستی جداگانه در جلد آن به کار رفته است. در عهد شاهرخ تیموری، هنر جلد سازی در خطه ی خراسان به ویژه هرات به اوج کمال رسید. جلدهای ایرانی این دوره بر نظایر خود در اروپای قرون وسطی برتری دارند. در دوران ناصرالدین شاه قاجار صحافی بهروش روغنی (لاکی) رواج بسیاری یافت و به دستور ایشان موسسه ی مجمع الصنایع در تهران تاسیس شد و به گفته‌ی مورخان جلدهای بسیاری از کتابهای کتابخانه اندرونی شاهی به دست آمده است و بعدها به کتابخانهی سلطنتی انتقال یافته است.
درمیان کتاب های ناصرالدین شاه، جلدهایی اعم از چرمی و یا پارچهای( بیشتر مخمل) موجود است که به روش فرنگی تهیه شده است. جلدها را از نظر نوع ساخت آن به انواع مختلف می توان تقسیم کرد که هر کدام از روش ها به مرور زمان در اثر پیشرفت هنر جلدسازی به وجود آمده است و می توان آنها را به پنج گروه کلی جلدهای سوخت، جلدهای ضربی، جلدهای لاکی، جلد موجی و جلد زرکوب تقسیم کرد. برای ساخت "جلد ضربی" ابتدا روی زمینه را چرم می کشند، سپس با فلز منقوش روی چرم می کوبند تا چرم حالت نقش برجسته بگیرد؛ در "جلد سوخت" بعد از کشیدن چرم روی زمینه، فلزی که حاوی نقش دلخواه است را داغ می کنند و بافشار بر چرم جلد، نقش برجسته به دست می آید؛ شیوه ی "جلد لاکی" به این شکل است که روی زمینه ی مقوایی، یک لایه روغن شفاف زده، سپس با رنگ وروغن روی جلد را نقاشی کرده و نهایتاً روی آن را لاک می زنند.
(روش پاپیه ماشه)؛ "جلد موجی" ترکیبی از قلع و سریشم را روی زمینه زده و بعد از خشک شدن روی آن را با سنگ صیقلی براق می کنند و در "جلد زرکوب" بعد از کشیدن چرم روی زمینه طرح یا نوشته ی مورد نظر را کلیشه کرده و به وسیلهی آن طرح را با به کار بردن ورقه های طلا روی جلد پرس می کنند. این هنر ارزشمند به شکل سنتی در استان اردبیل همچنان رواج دارد.