موزه و آتشکده زرتشتیان کرمان

آتشکده زرتشتیان به یاری چند تن از موبدان پارسی و انجمن زرتشتیان کرمان در دوران پادشاهی رضاشاه پهلوی، پس از ده سال روند ساخت، به سال 1303 خورشیدی گشایش یافت. امروزه این سازه ارزشمند در شمار فهرست آثار ملی است که نشان از جایگاه تاریخی، معماری و فرهنگی آن در ایران دارد.

ساختار آتشکده زرتشتیان کرمان یک سازه گرد، ستون­دار و آجری، با 2 اشکوب در میان باغی پر از کاج و سرو و زمینی به گستره 8 هزار متر مربع است. دری سبز رنگ و کوتاه و دو لنگه دارد که در دو سوی آن دیواری کاهگلی جای گرفته است. این در ورودی به میان­سرای آتشکده راه دارد.

در میانه باغ، بر بلندای سردرِ درگاه آتشکده، با هنر کاشی­کاری ایرانی سه پیمان بزرگ زرتشتی به پهلوی نوشته شده است: «هُمت، هُوخت و هُورَشت» یا همان پندار نیک، گفتار نیک و کردار نیک.

گفته شده آتش این آتشکده از همان آتش جاویدان است که پس از شکست شاهنشاهی ساسانی با یاری زرتشتیان از ایران به هندوستان برده شده و تا امروز در آن‌جا نگه­داری می­شود. تالار آتش یکی از تالارهای مهم این سازه است.

به یاری زرتشتیان ایرانی، در همین سازه دو اشکوبی موزه مردم­شناسی زرتشتیان کرمان نیز از سال 1370 تا 1380 خورشیدی بنا شد و از سال 1384 خورشیدی در هنگام برگزاری جشن تیرگان گشایش یافت. اشيا اين موزه در دو اشکوب ستون­د­ار چيده شده‌ است. در اشکوب نخست ابزارهایی در پیوند با آشپزخانه مانند سماور، هاوَن و سنگ آسیاب دستی، پوشاک زرتشتيان مانند لَچَک، چارقَد، کت، پیراهن و شلوار گلدوزی شده، آتشدان­ها، ناودان، روغن سوز، پیه سوز، چراغ لاله، کتاب‌هاي قديمي، نماد فروهر، سنگ­نبشته‌ها، سنگ­گورهای کتیبه­دار، سفالينه­ها و تندیس­هایی از بزرگانی همچون مانکجی هاتریا جای داده شده است. در اشکوب دوم عکس‌هاي قديمي و اسناد و در پاگرد و پلکان میان دو اشکوب نیز شماری لوازم خانگي و ابزارهای کهن کشاورزي و عکس‌هايي از ارباب کیخسرو شاهرخ، میرزا برزو آمیغی و دیگر سرشناسان نهاده شده است. در این میان یک دست­نویس و آتشدانی دستی به قدمت 200 سال دیدنی است.

در نیمه دوم سال 1397 خورشیدی، کار بازسازی آتشکده زرتشتیان کرمان به انجام رسید. در این برنامه، زهکشی دیوار‌ها، جایگزینی بافت آجری آسیب­دیده، مرمت چهار ستون بنیادین تالار آتش، آجر فرش کردن زمینه 3 تالار، بازسازی سقف 2 تالار، آجرچینی و بندکشی تالار آتش و نیز بهسازی باغ انجام شد.

آتشکده زرتشتیان در میدان مشتاقیه، خیابان زریسف، خیابان برزو آمیغی شهر کرمان جای دارد. در گذشته ساختمان مدرسه بزرگ زرتشتیان روبروی باغی بود که خانه شادروان جهانگیر اوشیدری بوده است.