سوزن‌‌‌‌‌دوزی‌‌‌‌‌های سنتی ایران یکی از روش‌‌‌‌‌های دیرینه تزیین جامه و بسیاری از منسوجات است که به‌‌‌‌‌نوعی در زندگی بشر کاربرد داشته و دارد. دست‌‌‌‌‌دوخت‌‌‌‌‌ها به‌‌‌‌‌ جز جنبه‌‌‌‌‌ی تزیینی و شناسنامه‌‌‌‌‌ای که در برگیرنده اقلیم و جامعه پدیدآورنده‌‌‌‌‌اش بود، در بعضی از اوقات به‌‌‌‌‌دلیل عقاید مذهبی روی البسه جلوه‌‌‌‌‌گری می‌‌‌‌‌کرد. قبل از اسلام به جز جنبه‌‌‌‌‌ی تزیینی، جنبه‌‌‌‌‌ی طلسم گونه‌‌‌‌‌ی آن نیز مطرح بوده است. پس از ظهور اسلام در ایران رودوزی‌‌‌‌‌های سنتی به حیات تاثیر‌‌‌‌‌پذیر خود همچنان ادامه می‌‌‌‌‌دهند و اگرچه تحولی شگرف در نقش‌‌‌‌‌های ایرانی پدید می‌‌‌‌‌آید اما خصوصیات ایرانی بودن خویش را از دست نمی‌‌‌‌‌دهد.

اکنون در ایران دست کم 42 رشته سوزن‌‌‌‌‌دوزی رایج است که در این میان زرتشتی‌‌‌‌‌دوزی یکی از کهن‌‌‌‌‌ترین آنهاست. نقش‌‌‌‌‌هایی که در زرتشتی‌‌‌‌‌دوزی به‌‌‌‌‌کار میرود از طبیعت الهام گرفته شده، که در فرهنگ زرتشتی گرامی شمرده می‌‌‌‌‌شود. و انسان حقیقی را کسی می‌‌‌‌‌دانستند که حافظ این مخلوقات خداوند باشد. جهان‌‌‌‌‌بینی زرتشتی جهان‌‌‌‌‌بینی طبیعت‌‌‌‌‌گراست و طبیعت را به‌‌‌‌‌عنوان مخلوق ایزد بسیار مورد احترام قرار می‌‌‌‌‌دهد. در گذشته زرتشیان به بافت‌‌‌‌‌های ظریف علاقه‌‌‌‌‌ی فراوان داشته و مهارت در سوزن‌‌‌‌‌دوزی را ارج می‌‌‌‌‌نهادند، به‌‌‌‌‌طوری‌‌‌‌‌که مهارت دختران در سوزن‌‌‌‌‌دوزی بخشی از جهیزیه‌‌‌‌‌ی ایشان به‌‌‌‌‌شمار می‌‌‌‌‌رفت این رو‌‌‌‌‌دوزی در‌‌‌‌‌برگیرنده‌‌‌‌‌ی نگاره‌‌‌‌‌ها و نمادهای ویژه‌‌‌‌‌ای است و آنها را بر جامه‌‌‌‌‌های نوعروسان می‌‌‌‌‌دوختند تا باورهایی مانند باروری، حاصلخیزی، زندگی جاوید و غیره را به‌‌‌‌‌نمایش بگذارند. زرتشتیان پس از اسلام مانند اقوام اقلیت، جامه‌‌‌‌‌ی سنتی خود را نگاه داشته و تا چند دهه‌‌‌‌‌ی گذشته نیز در آیین زناشویی، زنان جامه‌‌‌‌‌های زرتشتی خود را می‌‌‌‌‌پوشیدند.

نخ مورد استفاده در آن ابریشم تابیده‌‌‌‌‌ی طبیعی است. دوخت زرتشتی‌‌‌‌‌دوزی ترکیبی از ساقه‌‌‌‌‌دوزی، دندان‌‌‌‌‌موشی، توپر‌‌‌‌‌دوزی، زنجیره، شیلونه، نقطه‌‌‌‌‌دوزی، تنبل‌‌‌‌‌دوزی، کوک‌‌‌‌‌دوزی، یراق‌‌‌‌‌دوزی و ساتن‌‌‌‌‌دوزی است. نقوش این دوخت الهام گرفته از طبیعت است که می‌‌‌‌‌توان به نقوش درختِ زندگی، سرو، سرو خمیده، گل میخک، شیلونه (گل چهار پر یا هشت پر) یا نقوش حیوانی مانند نقش طاووس، خروس، مرغ، جوجه، هدهد، حوض و ماهی یا نقوش هندسی (مربع و دایره) اشاره کرد. اشکال به‌‌‌‌‌صورت ساده و کاملاً تجریدی است و نقوش با ریتمی منظم و متناوب دوخته شده‌‌‌‌‌اند. در قدیم در هنر زرتشتی‌‌‌‌‌دوزی از رنگ‌‌‌‌‌های روشن استفاده می‌‌‌‌‌شد. زرتشتیان رنگ‌‌‌‌‌های تیره را پسندیده نمی‌‌‌‌‌دانستند چون به اعتقاد آنان هر کجا که رنگی نمایان نباشد سیاهی است ولی به مرور زمان با کمرنگ شدن این اعتقاد از همه‌‌‌‌‌ی رنگ‌‌‌‌‌ها حتی سیاه در این دوخت استفاده می‌‌‌‌‌شود.