مجموعه آستان قدس رضوی

بزرگترین موزه ­ی وقفی ایران موزه‌های آستان قدس رضوی است که در شهر مشهد قرار دارند. این مجموعه براساس آثار وقفی و آثار مورداستفاده در حرم امام رضا شکل گرفته است. تصمیم بنای نخستین موزه ­ی آستان قدس رضوی در دوره­ ی نیابت تولیت فتح‌الله پاکروان عملی شد و طرح و نقشه­ ی موزه به ­دست آندره گدار (مدیر کل فنی گروه باستان‌شناسی فرانسه) ترسیم و عملیات در چهاردهم آذرماه سال ۱۳۱۶ واقع در قطعه زمینی به‌مساحت ۵۷۰۰ مترمربع در محل پشت دیوار جنوبی مدرسه­ ی علی‌نقی میرزا و صحن نو در مشرق مسجد گوهرشاد، کنار مقبره­ ی شیخ بهایی، کلنگ خورد. این بنا در سه طبقه شامل یک طبقه زیرزمین و دو طبقه فوقانی به زیربنای ۱۰۳۴ مترمربع متشکل از آجر و بتن مسلح در سال ۱۳۲۴ شمسی افتتاح شد. در حال حاضر مجموعه موزه‌های آستان قدس رضوی شامل چهار ساختمان است؛ مجموعه موزه های حرم شامل موزه فرش، موزه قرآن و نسخ خطی، تالار آثار استاد فرشچیان، موزه ­ی سماور، سنگاب، ضریح، گنجینه­ ی تاریخی حرم رضوی، گنجینه­ ی تمبر، گنجینه­ ی ساعت، گنجینه­ ی سفال، گنجینه ­ی سکه، محراب، موزه­ ی آبزیان و موزه ­ی مردم­ شناسی است که هر یک مجزا معرفی خواهد شد. این موزه به دلیل برخورداری از آثار مذهبی، تاریخی، فرهنگی و هنری از معتبرترین موزه‌های جهان اسلام است که سه‌ مورد از آنها در صحن کوثر در حرم امام رضا و ساختمان موزه­ ی مردم‌شناسی در جوار ضلع غربی حرم قرار دارد .

گنجینه ­ی قرآن

موزه ­ی قرآن مشهد اولین موزه­ ی آستان قدس رضوی در شهر مشهد است که در سال 1324 در صحن امام خمینی احداث شده است. این مجموعه شامل گنجینه ­ای به شرح زیر است: گنجینه­ ی قرآن و نفایس که ارزش و اعتبار آنها به صحیفه‌ها و پنج قرآن‌ ارزشمند متعلق به امام علی (ع)، امام حسن (ع)، امام حسین (ع)، امام سجاد (ع) و امام رضا (ع) است.

گنجینه­ ی هدایای مقام معظم رهبری

بزرگترین اهداکننده­ ی اشیای موزه‌ای و نسخ خطی به آستان مقدس رضوی رهبر معظم انقلاب اسلامی است. علاقه‌مندان به جمهوری اسلامی ایران اعم از سران کشورهای خارجی، شخصیت‏های برجسته ایرانی و خارجی، هنرمندان و ارادتمندان به رهبر معظم انقلاب اسلامی از دور و اکناف جهان هنر و اشیای قیمتی خود را  به معظمٌ‌له هدیه می‌دهند و ایشان نیز آنها را به ساحت مقدس آقا علی بن موسی‌الرضا علیه‌السلام اهداء کرده است.

گنجینه­ی فرش و منسوجات

در حال حاضر حدود ۱۰۰ تخته قالی و قالیچه از نفیس­ترین شاهکارهای هنری از دوره صفویه تا حال در این موزه در معرض نمایش است.

گنجینه­ی نجوم و ساعت

گنجینه ساعت­های آفتابی موزه ­ی آستان قدس رضوی شامل ساعت آفتابی استوایی و قطب ­نما، ساعت آفتابی و تقویم، ساعت آفتابی افقی و عمودی، شاخص مثلثی و قطب­ نما، ساعت آفتابی با شاخص فلزی و ده­ ها نوع دیگر از ساعت­های آفتابی در معرض نمایش عموم است.

گنجینه­ی سلاح و مدال

در گنجینه سلاح‌های گرم و سرد هم ابزار و آلات جنگی باستانی به همراه 33 مدال به نمایش  گذاشته  شده است.

گنجینه­ی تمبر، اسکناس و مسکوکات

مجموعه­ای کم­نظیر از سکه های مربوط به دوران قبل از اسلام و دوره­های اسلامی و مدال های اهدایی شخصیت های علمی و ورزشی جهان چون جهان پهلوان تختی در این گنجینه به نمایش گذاشته شده است.

گنجینه­ی­ تاریخ مشهد

آثار موجود در این بخش به دلیل برخورداربودن از جزییات ساخت مانند ذکر تاریخ و نام سازنده و محل ساخت، امتیاز هنری و تاریخی بسیار ارزشمند هستند. اکثر این آثار اهدایی از سوی زائران آستان قدس رضوی است.

گنجینه­ی صدف و حلزون

گنجینه­ی آبزیان شامل دو بخش نرم تنان و موجودات دریایی تاکسیدرمی است. ۴۰۰ قطعه صدف و حلزون در بخش نرم­تنان و ده­ها قطعه ماهی مومیایی شده، سفره­ماهی، مارماهی، انواع کوسه ماهی، مادر میگو، بچه تمساح، لاک­پشت، ستاره­ی دریایی، مرجان و اسفنج در بخش موجودات تاکسیدرمی شده دریایی وجود دارد.

 گنجینه­ی هنرهای تجسمی و ظروف
گنجینه هنرهای تجسمی و ظروف در طبقه دوم ساختمان موزه مرکزی قرار دارد و آثار نفیس در سبک‌های مختلف از هنرمندان برجسته ایرانی و اروپایی از جمله چهار اثر از استاد کمال الملک، نقاش معروف دوره­ی قاجار به نام‌های اشرف‌البلاد (بهشهر امروزی)، پل رودخانه تجن، منظره­ی روستای پول کجور و رودخانه شیلات فرح آباد مازنداران در معرض دید عموم قرار داده شده است و گنجینه ظروف شامل تعدادی ظروف سفالی، چینی، بارفتن و فلزی است از سفال­های عصر آهن و سیر تاریخی ظهور اسلام و سلسله­های غزنوی، سلجوقی، صفوی و قاجار در این موزه به نمایش در آمده است. بخشی از گنجینه­ی سفال شامل ظروفی می­شود که به مجموعه­ی موزه ­ی آستان قدس رضوی اهدا و بخشی دیگر در کاوش های محدوده حرم مطهر یافت شده است.

 گنجینه­ی اثار استاد فرشچیان

علاوه بر آن آثار بسیاری از استاد فرشچیان که به موزه­ی آستان قدس اهدا شده در گنجینه­ی آثار وی در معرض نمایش است که از آن جمله می­توان به عصر عاشورا، پناه، نیایش، اولین پیام، کوثر و ضامن اهو اشاره کرد.