خواجه شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی فرزند بهاالدین معروف‌ترین شاعر و عارف قرن هشتم و یکی از چهارتن از بزرگترین شاعران ایران است که در عالم شهره شده‌اند. او در اوایل قرن هشتم در شیراز تولد یافت. پدرش بهاالدین مردی بازرگان بود که در زمان سلطنت اتابکان سلغری فارس از اصفهان به شیراز مهاجرت کرد و مادرش نیز اهل کازرون بود. به شهادت محمد گلندام که از هم‌عصران حافظ و جامع دیوان اشعار اوست، حافظ پس از درک مجلسِ درس قوام‌الدین عبدالله در کسب علوم به مقامی رفیع رسید. او قرآن را بسیار مطالعه می‌کرد و حافظ قرآن بود و تخلصش نیز برگرفته از این مطلب است.
درباره‌ی زندگی خانوادگی حافظ اطلاعات محدودی در دست است. چنان‌که درباره‌ی عشق او به دختری به‌نام شاخِ نبات افسانه‌هایی رایج است که براساس همان داستان‌ها حافظ آن دختر را به عقد خود درآورد. البته او در یک جا از دیوان خود از فقدان محبوبی در سال 764 قمری یاد می‌کند و این تاریخ مصادف است با سی‌و‌هشت سالگی شاعر و چند‌بار نیز در اشعار او اشاراتی به مرگ فرزند خود دارد بر‌میخوریم. از حافظ کمتر از پانصد غزل به یادگار مانده است که نخستین بار 35 سال بعد از درگذشت خواجه گردآوری و در یک دیوان مکتوب شد. می‌توان گفت که در طی 600 سال گذشته که از نظر زمانی نیمی از تاریخ شعر و ادب فارسی را تشکیل میدهد، شعر حافظ در شرق و خاور نزدیک و دور، در شبه قاره هند، در آسیای میانه، در آناتولی و امپراطوری وسیع عثمانی بیش از هر شعر شاعری خوانده شده است.
حافظ از این بخت برخوردار بوده است که در دوره‌ی زندگانی خودش از عالمگیری شعرش باخبر شده و حتی خود آن را جهان‌گیر نامیده است. او می‌گوید " پایه نظم بلند است و جهان‌گیر بگو/ تا کند پادشه بحر دهان پر گهرم" که مراد از پادشه بحر، سلطان غیاث‌الدین محمد‌کنی، از شاهان هند است. گاهی جهان‌گیری شعرش را به این تشبیه می-کند که دارای کرامات طی‌الارض و طی زمان است. " طی زمان ببین و مکان و سلوک شعر/ کاین طفل، یکشبه ره یک ساله می-رود" از جمله کسانی که در غرب مجذوب و فریفته‌ی حافظ شدند به اشخاص سرشناسی همچون گوته (شاعر آلمانی)، دانته (شاعر ایتالیایی) و آندره ژید (نویسنده فرانسوی) می‌توان اشاره کرد. گوته بزرگترین شخصیت ادبی آلمان با الهام از حافظ دیوان غربی و شرقی را تالیف کرد. او در دیوان شرقی مورد حافظ چنین گفته است " حافظا! شخص باید دیوانه باشد تا خود را با تو برابر بینگارد" بر‌خلاف سال‌زاد حافظ، سال درگذشتش چندان مورد اختلاف نیست. در نسخه‌ای از مقدمه‌ی جامع دیوان، سال درگذشت حافظ 792 هجری قمری عنوان شده و مقبره‌ی این شاعر بلندآوازه در شیراز است.
