بَرک بافی ((خراسان جنوبی))

بَرک بافی ((خراسان جنوبی))

بَرک بافی ((خراسان جنوبی))

1

بَرک ­بافی که به نام­ های کرکی ­بافی یا کورگین­ بافی نیز معروف است نوعی پارچه‌ی دست­بافت ضخیم در استان خراسان­ جنوبی است. تاریخچه‌ی این بافت در استان به دوران سلجوقی می­رسد.

برک با استفاده از پشم شتر یا کُرک بز با نقوش ساده‌ یا چهار­خانه بافته می­شود؛ نام این پارچه نیز بر همین اساس انتخاب شده است. به برک در عربی "برکّان" گفته می­شود. برک معمولا خود­رنگ است و به رنگ ­های قهوه ­ایی، سیاه، سفید، شیری، شکری و یا خاکستری تولید می­ شود.

شیوه‌ی بافت بدین صورت است که ابتدا به پوست بز آهک می­زنند تا کرک و مو به آسانی از آن جدا شود، سپس کرک­ ها را از نظر رنگ تفکیک می ­کنند و آ­ها را شانه می­ زنند، سپس کرک­ ها را دوباره موی­کِشی کرده و پس از شانه‌ی مجدد، به وسیله‌ی چرخ ­دستی می­ ریسند و به نخ تبدیل می­ کنند. بعد از طی مراحل آهار­زنی، تنیدن، اندازه ­گیری و چسباندن نخ­ها به‌یکدیگر، نخ را چله ­دوانی و ماسوره ­پیچی می­کنند؛ ­آنگاه با نخ­ های حاصله چله ­کشی می­ کنند و بافت آغاز می ­شود.

پس از بافت برک که با دستگاه دورودی نساجیِ سنتی (تُن­ بافی) بافته می ­شود، پارچه‌ی بافته شده را با زرده‌ی تخم ­مرغ وَرز می­ دهند تا حالت نمدی به خود بگیرد؛ این ورز دادن باعث می­ شود تا سر الیافِ فَلس ­مانند کرک، در یکدیگر فرو رود و نرم شود (به اصطلاح تَن را نخورد). بَرک از لطافت و استحکام ویژه­ ای برخوردار است و محبوبیت آن به دلیل گرم بودن و وزن سبک و نگهداری آسان آن است.

مصرف عمده‌ی برک برای دوختِ کُت و شلوار، ژاکت، پالتوی زمستانی، عمامه، شال­ گردن و گاهی پتو و قالی است. در گذشته این پارچه ابتدا مورد استفاده‌ی درویشان بود و از آن برک­قبا و کلاه می ­دوختند بعدها بالارفتن کیفیت و ظهور گونه­ ای از برک ­بافی که شمشیرک نام دارد سبب شد طبقه‌ی اعیان و اشراف نیز از این پارچه در دوخت البسه‌ی خود استفاده کنند.

جهانگردانی که به ایران سفر کرده ­اند در سفرنا­مه­ های خود از پارچه‌ی برک به­ عنوان یکی از بافته ­های منطقه‌یاد کرده­ اند و به این پارچه‌ی دست­بافت لقب پارچه‌ی فاستونی ایران داده ­اند. از مراکز تولید برک می­توان به شهرستان سربیشه خصوصاً شهر مود، نهبندان و خوسف اشاره کرد. نوع مشهور آن را نیز در قبیله‌ی بربری هزار (برک­ هزاری) در بشرویه می­ بافند.  


افزودن دیدگاه جدید