موزه ی مردم شناسی حمام مهدی قلی بيك

حمام مهدی قلی بیک یکی از بزرگ‌ترین حمام‌های ایران است و در شهر مشهد قرار دارد. قدمت این سازه به‌دوران صفویه بر‌میگردد. حمام مهدی قلی‌ بیگ در کنار مقبره امیر غیاث‌الدین ملکشاه (از امرای مشهور دربار تیمور گورکانی) یا مسجد شاه که امروزه مسجد هفتاد و دو تن نامیده می‌شود، واقع شده است نام اصلی این حمام " حمام مهدی قلی‌ بیک" بود اما به‌علت همجواری با مقبره امیر ملکشاه به حمام شاه شهرت یافت و پس از انقلاب اسلامی ایران در سال 1357نام آن به حمام رضوی تغییر کرد. این سازه درنزدیکی حرم امام رضا علیه السلام و در ابتدای بازار قدیمی مشهد در راسته‌ی بازار فرش فروش‌ها قرار دارد.

براساس وقف‌نامه‌ی حمام، این بنا در سال 997 هجری خورشیدی به درخواست مهدی قلی بیک از بازماندگان خانواده امیر ارغوان اویرات (از نخستین حکام ایران شرقی و خراسان در دوره مغول) که به عنوان میرآخور (رییس اصطبل شاهی) در زمان شاه عباس اول صفوی منصوب شده بود ساخته شده است.

سپس حمام وقف عموم مردم شد که به‌همین دلیل نام آن را، حمام مهدی قلی بیک نامیدند. به‌طور کلی در ساخت حمام مهدی قلی خان بیک از مواد و مصالحی همانند ساروج، آهک، فلز، سنگ، شیشه و کاشی استفاده شده است اما اسکلت اصلی بنا از جنس آجر است. این حمام در مجموع از هفت بخش تشکیل شده که هر کدام کارایی متفاوتی دارند وزیباترین بخش آن سربینه یا رخت‌کن است که با نقاشی و کاشی‌های رنگین تزیین شده است. از بخش‌های دیگر حمام می‌توان به غرفه شاه‌نشین، هشتی یا میاندر، گرمخانه، گلخن یا آتشخانه و چاله حوض اشاره کرد.

 حمام مهدی قلی بیک طی سالهای متمادی مورد استفاده‌ی عموم بوده است و به‌تدریج از سال 1369 خورشیدی متروکه شد و در سال 1376 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و در سال 1378 با همکاری سازمان میراث فرهنگی و آستان قدس رضوی مرمت و بازسازی شد و در سال 1385 همزمان با ولادت امام رضا علیه السلام، با عنوان موزه‌ی تخصصی مردم‌شناسی مشهد افتتاح گردید. در این موزه اشیایی از قبیل لوازم مورد نیاز در حمام‌های قدیمی، انواع سماور‌های زغالی، قندیل و ظروف مختلف نگهداری می‌شود و همچنین در بخشی از موزه نمایشگاه عکسی با محوریت مردم‌شناسی دایر است.