بافت تاریخی بوشهر

بافت تاریخی بوشهر در شمالی ‌ترین نقطه شبه جزیره مثلث شکل بوشهر قرار گرفته است یعنی در رأس مثلثی که دارای تورفتگی در خلیج فارس است و از چهار محله «دهدشتی»، «شنبدی»، «کوتی» و «بهبهانی‌ها» تشکیل و به چهارمحل بنا به قومیت‌های ساکن در آن محله معروف است. بافت تاریخی بوشهر که شامل 1000 خانه می ‌شود مانند دیگر شهرهای تاریخی، دارای دروازه، برج و بارو، بازار، آب انبار، حمام، مسجد جامع، ارگ حکومتی، میدانگاه و غیره است که همگی از عناصر کالبدی تشکیل‌دهنده یک شهر ایرانی- اسلامی هستند. اوج شکوفایی این بافت مربوط به دوره قاجاریه است که در آن زمان بوشهر دروازه ورود ملل مختلف به ایران بوده است. بافت تاریخی بوشهر به دوره حکومت نادرشاه افشار برمی‌گردد.

در دوره زندیه به دلیل نزدیکی به پایتخت ایران در شیراز اهمیت این بندر دوچندان شد. به طور کلی تا حدود سال 1335 بندر بوشهر منحصر به محدوده بافت قدیم و مهم‌ترین و بیشترین کارکردهای شهری در جهت تضمین حیات ساکنین در آنجا متمرکز بوده ولی در پی تقلید، تغییر و تحولات شهرسازی، بافت ارگانیک شهر دچار ضربه‌های شدید کالبدی، اقتصادی و عملکردی گردید.
عمارت ‌ها و ساختمان ‌های مسکونی بافت تاریخی بوشهر ویژگی ‌های منحصربه‌ فردی دارند که بعضی نمونه‌ های آن را در هیچ یک از بافت ‌های تاریخی کشورمان نمی ‌توانیم ببینیم. این شیوه به معماری «بیت میلانی» مشهور است. مهمترین وجه تمایز بافت تاریخی بوشهر، نماهای داخلی و بدنه‌های خارجی بنا با نمای پرکاری هستند که در خانه‌های نواحی مرکزی ایران این نماها محدود به چهار جبهه رو به حیاط است. سنگ، چوب و گچ عمده مصالحی است که در ساخت از آنها استفاده شده است. گچ‌بری، آهک‌ بری، آینه‌ کاری، ارسی و لمبه‌ کوبی از جمله تزییناتی است که در بناهای بافت بوشهر دیده می ‌شود. 
عناصر تشکیل‌دهنده بناهای بافت تاریخی : 
۱- ورودی ۲-حیاط مرکزی ۳- اتاق ها ۴- تراس و«شناشیل» یا «شناشیر» که در سواحل جنوبی خلیج فارس به نام «مشربیه» شناخته می ‌شود و اغلب در بدنه‌ های خارجی و بعضاً در جبهه ‌های داخلی بنا دیده می ‌شود. شناشیل بالکن کرکر‌دار چوبی یا فلزی است که در مقابل بازشوهای طبقات فوقانی قرار می‌گیرد و غیر از ایجاد دسترسی به فضاهای مختلف ساختمان، در تلطیف هوای درون اتاق‌ها نیز مؤثر است و علاوه بر تنظیم شرایط محیطی متناسب با اقلیم، عنصری تزیینی در بنا نیز هست. ۵- پشت بام و جان‌پناه ۶- جرز و فرورفتگی بدنه‌ها ۷- سایه‌بان و شبکه‌های چوبی ۸- بازشوها ۹- بادگیرها ۱۰- پله‌ها ۱۱- نرده‌ها و معجرها.